Οι µελέτες που εµπεριέχονται στον παρόντα τόµο πρωτοπαρουσιάστηκαν ως εισηγήσεις σε ηµερίδα µε τίτλο «Ορθόδοξη Εκκλησία και Εθνεγερσία», στις 25 Φεβρουαρίου του 2021. Η ηµερίδα, την οποία διοργάνωσαν από κοινού το Τµήµα Θεολογίας του ΑΠΘ και η ερευ¬νητική οµάδα του έργου «Η διαπάλη παράδοσης και νεωτερικότητας και το Σύνταγµα υπό το “κράτος” της Επανάστασης του 1821» (του ΕΛΙ∆ΕΚ), εντάχθηκε στις τιµητικές εκδηλώσεις του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης για την επέτειο των 200 ετών από την Εθνική Παλιγγενεσία.
"Η παρούσα Ημερίδα δεν φαίνεται να έχει έναν επετειακό και εορταστικό χαρακτήρα, ο οποίος συνήθως βασίζεται σε στερεότυπες ερμηνείες και κατεστημένες απόψεις και διαμορφώνει ή υπηρετεί μία τόσο εξιδανικευμένη απεικόνιση του παρελθόντος, η οποία εν-τέλει υπονομεύει την ίδια την ιστορικότητα των γεγονότων. ... Στόχος αυτής της Ημερίδας φαίνεται να είναι το να προσεγγίσουν οι ομιλητές την αμφιλεγόμενη σχέση μεταξύ Εκκλησίας και Επανάστασης επιστημονικά, δηλαδή με νηφαλιότητα και ειλικρίνεια, με πιστότητα στους όρους και τα όρια μιας εποχής δύσκολης και απαιτητικής, πυκνής και γόνιμης, αλλά και με σεβασμό στις ιδέες, στις αξίες, στα οράματα, στα πρόσωπα και στους θεσμούς της..." (Νικόλαος Παπαϊωάννου, Πρύτανης ΑΠΘ, 25.02.2021)
