Ο μύθος του Φιλοκτήτη έχει εμπνεύσει όχι μόνο αρχαίους αλλά και νεώτερους ποιητές. Η ζωή και η προσωπικότητα του ήρωα και ιδιαίτερα η ανάλγητη εγκατάλειψή του στη Λήμνο από τους Αργείους και η μοιραία ύστερα ανάγκη που τους έκαμε να τον ξαναθυμηθούν και να επιδιώξουν τη μεταγωγή του στο Ίλιο αποτέλεσε πρόσφορο θέμα αξιόλογων δραματικών συνθέσεων. Καμιά όμως δραματοποίηση του μύθου του Φιλοκτήτη, από αρχαιότερους ή νεώτερους ποιητές, δεν μπόρεσε να φτάσει την ποιητική δημιουργία του Σοφοκλή. Η απαράμιλλη πλοκή, η εξαίρετη ηθοποιΐα, το σφοδρό πάθος, η συγκλονιστική μεταστροφή του Νεοπτόλεμου και ιδιαίτερα η ιδεολογική προβληματική του έργου με όλες της τις προεκτάσεις το καθιστούν υποδειγματικό στο είδος του κι ένα από τα αρτιότερα επιτεύγματα όχι μόνο της Αττικής αλλά και της παγκόσμιας δραματογραφίας.
Τις πρώτες αναφορές στο μύθο του Φιλοκτήτη συναντούμε στα ομηρικά έπη. Έτσι στον γνωστό Ομηρικό Κατάλογο της Ιλιάδας (II. 484 κεξ.), αφού παρουσιαστούν οι πόλεις όπου κυβερνούσε ο Φιλοκτήτης (II. 716-7), ακολουθούν μερικές σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και τη μοίρα του ήρωα:
των δε Φιλοκτήτης ήρχεν, τόξων ευ ειδώς,
επτά νεών· ερέται δ` εν εκάστη πεντήκοντα
εμβέβασαν, τόξων εύ ειδότες ίφι μάχεσθαι.
αλλ` ο μεν εν νήσω κείτο κρατέρ` άλγεα πάσχων,
Λήμνω εν ηγαθέη, όθι μιν λίπον υίες Αχαιών
έλκει μοχθίζοντα κακώ ολοόφρονος ύδρου·
ενθ` ό γε κείτ` αχέων· τάχα δε μνήσεσθαι έμελλον
Αργείοι παρά νηυσί Φιλοκτήταο άνακτος. (II. 718-725)
Από το απόσπασμα αυτό της Ιλιάδας συνάγεται ότι:
(α) Ο Φιλοκτήτης που ήταν άριστος τοξότης είχε πάρει μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας επικεφαλής εφτά πλοίων
(β) είχε εγκαταλειφθεί από τους Αργείους στη νήσο Λήμνο για την αγιάτρευτη πληγή που του προξένησε ένα φαρμακερό νερόφιδο·
(γ) εκεί στον τόπο της εγκατάλειψής του υπέφερε απερίγραπτα δεινά κι ένιωθε άφατη οδύνη για το κατάντημά του·
(δ) πολύ γρήγορα όμως οι Αργείοι επρόκειτο κάποια μέρα να ξαναθυμηθούν τον Φιλοκτήτη.
Στην Οδύσσεια επίσης μνημονεύεται ότι ο ήρωας αυτός στην πολιορκία της Τροίας -όταν έλαβε μέρος- αναδείχτηκε εξαίρετος τοξότης ανάμεσα στους Αργείους (VIII. 219-20) και ότι μετά την εκπόρθηση του Ιλίου ξαναγύρισε σώος και αβλαβής στην πατρίδα του (III.190).
[...]
[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]
