Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών παραδίδει στην επιστημονική κοινότητα και στους φιλομαθείς αναγνώστες το ανά χείρας περίφημο σύγγραμμα του Κωνσταντίνου Δ. Μέρτζιου, Μνημεία Μακεδονικής Ιστορίας, το οποίο είχε εκδοθεί πριν 60 χρόνια από την νεαρά τότε Εταιρεία μας και όλα τα αντίτυπά του έχουν εξαντληθεί.
Η επανέκδοση αυτού και άλλων έξι εξηντλημένων εκδόσεών μας κατέστη εφικτή χάρις στην ευγενή ειδική χορηγία του σεβαστού Μακεδόνος Κυρίου Ναούμ Μπαμπατάκα, επιτίμου δικηγόρου Θεσσαλονίκης, 96 ετών, από το Μοναστήρι, τον οποίον ευχαριστούμε θερμά.
Τα Μνημεία Μακεδονικής Ιστορίας δημοσιεύουν, για πρώτη φορά, αυτούσια έγγραφα από τα κρατικά αρχεία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας και της Ελληνικής Κοινότητος Βενετίας τα οποία καλύπτουν περίοδο πέντε αιώνων, από τον 14ο μέχρι και τον 18ο, και αποκαλύπτουν ανεκτίμητες αυθεντικές πληροφορίες, άγνωστες έως το 1947, αναφερόμενες στην Μακεδονία, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσά της Θεσσαλονίκη αλλά και σε Μακεδόνες της Διασποράς κατά την δύση της πατρώας μας Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, της λεγομένης Βυζαντινής, κατά την σύντομη επικυριαρχία της Βενετίας και, ιδίως, κατά την μακρά οθωμανική κυριαρχία.
Πρόκειται για ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο μαρτυριών στο οποίο, επί μισόν και πλέον αιώνα, παραπέμπουν δεκάδες επιστημονικές μελέτες. Αυτός ο «λύχνος», όπως μετριόφρονα τον ονομάζει ο δημιουργός του, αποτελεί αληθή φάρο τον οποίον με λαχτάρα αναζητούσαν και δεν εύρισκαν σε άμεση χρήση όσοι νεώτεροι ερευνητές ιχνηλατούν τα βήματα των Μακεδόνων στην μακρά, συχνά σκοτισμένη, πορεία πέντε αιώνων. Επί εξήντα και πλέον έτη καθοδήγησε αξιόπιστα δεκάδες επιστήμονες στην έρευνα της Μακεδονίας. [...] Θεσσαλονίκη, Μάΐος 2007
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]