(...) Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, ευαίσθητη πάντοτε στα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τη χώρα και αρωγός στην πολιτεία για την παραγωγή των καλώς νοουμένων εθνικών συμφερόντων, δεν λησμονεί τα μεγάλα χρέη του έθνους προς αυτούς που θυσιάστηκαν για την πατρίδα, στη μακεδονική γη ιδίως. Ένα τέτοιο χρέος πληρώνει η Εταιρεία με τη διοργάνωση και την έκδοση των Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου για τα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Παύλου Μελά (1904), κλίνοντας το γόνυ ευλαβικά στον μεγάλο ήρωα του Ελληνισμού. Ο Παύλος Μελάς διέθετε, την εποχή που σκοτώθηκε, όλα τα στοιχεία που απαιτούσε ο λαός από τους ήρωές του. Η προσφορά στους εθνικούς αγώνες και η θυσία είναι αξίες συνυφασμένες στην υπόσταση του ήρωος όλων των εποχών προσλαμβάνουν όμως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από λαό σε λαό και από εποχή σε εποχή, και εκφράζουν ιδεολογικές και πολιτικές επιλογές και ανάγκες ενός λαού κάποια εποχή. Οι ήρωες, αγωνιστές πάντοτε και υπερασπιστές των θεμελιωδών αξιών του λαού τους, μάλιστα δε υπερασπιστές της τιμής του, αναγνωρίζονται δια του αγωνιστικού πνεύματος και της θυσίας.
[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]
