Ο Καστοριάδης αναζητά σε όλο το έργο του, κυρίως όμως στην ύστερη φάση του, μία οντολογία του πολιτικού, η οποία, με βάση τη σύγχρονη ορολογία της κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως αντί-θεμελιωτική. Αν υπάρχει ένα μεταφυσικό στοιχείο στη σκέψη του, αυτό εξαντλείται στο πεδίο της δημοκρατικής εμμένειας και της αυτό-θέσμισης του πολιτικού. Ο δημοκρατικός λαός αυτό-συντίθεται χαοτικά, μαγματικά και απειροστικά, ως μία μορφή ανοικτότητας, εκλαμβάνοντας δημιουργικές και καταστροφικές εκφάνσεις. Για να ικανοποιήσει αυτήν την οντολογική συνθήκη, ο έλληνας κοινωνικός και πολιτικός στοχαστής καταφεύγει στη μυθολογική και ποιητική αντίληψη του ησιόδειου χάους, θέτοντας παράλληλα και μία ανθρωπογενετική αντίληψη του Δήμου, την οποία προσεγγίζει και διερευνά στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ο Καστοριάδης είναι ίσως ο μόνος νεωτερικός κοινωνικός στοχαστής που επιχειρεί να καταβυθιστεί εκ νέου στην παράδοση της δυτικής πολιτικής σκέψης και στο «ελληνικό πολιτικό φαντασιακό» ή, αλλιώς, στον «ελληνικό κόσμο», για να καταδείξει τη βαθύτερη οντολογική σχέση της δημοκρατίας με το θέατρο και τη φιλοσοφία. Η συμβολή του στο πεδίο της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής οντολογίας πρέπει έτσι να εκλαμβάνεται ως μοναδική και αν μη τι άλλο ως ριζοσπαστικά αναστοχαστική. Ωστόσο, η «ελληνική ιδιαιτερότητα» δεν πριμοδοτεί μία μορφή ελληνοκεντρισμού. Όπως διευκρινίζει ως επωδό, η αρχαία ελληνική δημοκρατία συνιστά μία σπερματική κατάσταση, που προσομοιώνει, με ένα συγκειμενικό και πολιτισμικό τρόπο, τη γένεση της δημοκρατικής οντολογίας, που οριοθετεί ως αμεσοδημοκρατία. Με αυτήν την έννοια, ο Καστοριάδης θέτει τη νεωτερική δημοκρατία υπό την προοπτική μιας «φιλελεύθερης ολιγαρχίας» ή, αλλιώς, μιας «ψευδό-δημοκρατίας».
Σ.Μ.
