Ὁ Ἰωάννης Συκουτρῆς (1901-1937) ἦταν διακεκριμένος Ἕλληνας φιλόλογος. Δίδαξε στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν. Εἶναι ἰδιαίτερα γνωστὸς γιὰ τὸ ἐξαιρετικῆς ποιότητας ἔργο του, στὸ ὁποῖο δεσπόζουν, μεταξὺ ἄλλων, οἱ ἐκδόσεις καὶ οἱ εἰσαγωγὲς στὴν Ποιητικὴ τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ στὸ Συμπόσιο τοῦ Πλάτωνος. Ὁ Συκουτρῆς ἐξέφρασε μὲ περιεκτικὸ τρόπο τὶς βιοθεωρητικές του ἀπόψεις στὶς διαλέξεις του ποὺ ἔμειναν γνωστὲς ὡς Ὁ ἡρωϊκὸς τρόπος ζωῆς καὶ Πλατωνικὸς Εὐαγγελισμός. Καὶ σήμερα εἰδικὰ ἀξίζει νὰ ζεῖ στὴ μνήμη τῶν συγχρόνων μας διότι, ὅπως ἔγραψε γι’ αὐτὸν ὁ Κ. Ι. Δεσποτόπουλος, «Σήμερα, ποὺ σὲ παγκόσμια κλίμακα τὸ πνεῦμα περνάει μιὰ δοκιμασία χωρὶς προηγούμενο στὴν ἱστορία, καὶ στὴ χώρα μας ἡ ζωὴ τοῦ ἔθνους βαραίνεται ἀπὸ μιὰ πρόσθετη δοκιμασία, τὴν κυριαρχία τῆς μισαριστείας καὶ τοῦ γραικυλισμοῦ, ὁ Συκουτρῆς, ποὺ ὁλόψυχα πίστευε στὴν ἡγεμονία τῆς ἀριστείας καὶ στὴν ἀποστολὴ τοῦ πνεύματος νὰ κοσμεῖ καὶ νὰ σώζει τὰ ἀνθρώπινα, εἶναι ὅσο ἴσως ποτὲ ἄξιος, καὶ πέρα ἀπὸ τὸ ἔξοχο ἔργο του, νὰ ζεῖ στὴ μνήμη τῶν συγχρόνων μας, γιὰ νὰ κρατάει ἄσβηστο ἐμπρὸς στὶς συνειδήσεις τὸ ἀξίωμα τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ πνεύματος.»

Ἐνδεικτικὰ ἀποσπάσματα:

«Ἡ φιλολογία (…) ἐκεῖνα κυρίως τὰ μνημεῖα τῆς γλώσσης ἐξαίρει, τὰ ὁποῖα καὶ παλαιούμενα διατηροῦν τὴν ἀξίαν των καὶ διὰ τὴν σύγχρονον πνευματικὴν ζωήν. Εἶναι δὲ ταῦτα ἐκεῖνα κυρίως τὰ ἔργα περὶ τῶν ὁποίων δύναται νὰ λεχθῇ, ὅτι εἶναι κάτοπτρα τοῦ ὅλου κόσμου, τοῦ κόσμου ποὺ περιβάλλει τὸν ἄνθρωπον ἔξω αὐτοῦ, καὶ πρὸ παντὸς τοῦ κόσμου ποὺ κλείει ὁ ἄνθρωπος μέσα εἰς τὰ στήθη του, τοῦ κόσμου τῶν ἀξιῶν, τῶν θρησκευτικῶν, τῶν ἠθικῶν, τῶν αἰσθητικῶν ἀξιῶν, ὅλων ὁμοῦ εἰς τὴν ἁρμονίαν τῆς μορφῆς καὶ τῆς τέχνης ὑποτεταγμένων. (…)Διότι τὰ δημιουργήματα τῆς τέχνης ἔχουν τὸν χαρακτῆρα τῆς αἰωνιότητος καὶ τοῦ ἀπολύτου καὶ διαφεύγουν τὴν κυριαρχίαν τοῦ νόμου τῆς προόδου, ὅστις κρατεῖ εἰς τὴν ἐπιστήμην, τὴν οἰκονομίαν, τὴν τεχνικὴν καὶ ἄλλους κλάδους τοῦ πολιτισμοῦ.

(…) Ὁ κόσμος τῆς φιλολογίας δὲν εἶναι ὁ κόσμος τῆς σχετικότητος καὶ τοῦ ἐγχρόνου· εἶναι ὁ κόσμος, ποὺ ἀνήγειρε τὸ ἀνθρώπινον πνεῦμα ὑπεράνω τοῦ χάους τῆς ὑπάρξεως, ὁ κόσμος τῆς γνώσεως καὶ τῆς ἐλευθερίας, ὁ κόσμος τῆς ἰδέας.»«Τὴν λέξιν φιλόλογος ἐδημιούργησε κατὰ πρῶτον ὁ Πλάτων πρὸς χαρακτηρισμὸν ἐκείνου, ὅστις κατέχεται ἀπὸ τὸν ἔρωτα πρὸς τοὺς λόγους -πρὸς τὰς ἀνωτέρας πνευματικὰς ἀξίας, θὰ ἐλέγαμεν εἰς τὴν σημερινὴν φιλοσοφικὴν γλῶσσαν. Ὁ ἔρως αὐτὸς κατευθύνει καὶ θερμαίνει τὴν προσπάθειάν μας, δίδει ἕνα βαθύτερον νόημα εἰς τὸ ἔργον μας.

(…) Καὶ εἶναι τὸ ἔργον μας μία διακονία. Διακονία πρὸς τὴν κοινωνίαν, ὅπως τὸ ἔργον κάθε ἀληθινὰ ζωντανῆς ἐπιστήμης. Διακονία ἐπίσης πρὸς τοὺς μεγάλους καὶ τοὺς δημιουργούς, πρὸς τοὺς ὁποίους χειραγωγοῦμεν τοὺς συγχρόνους μας. Διάκονοι τῶν μεγάλων καὶ ὑπηρέται, γνωρίζομεν ὅτι δι’ ἐκείνους καὶ δι’ ἐκείνων ὑπάρχομεν· εἰς ἐκείνους, ὄχι εἰς ἡμᾶς, ἀνήκει ἡ ἀθανασία, καὶ τῆς ἀθανασίας ἐκείνων κήρυκες προσφέρομεν εἰς αὐτοὺς μὲ ταπεινοφροσύνην καὶ σεβασμὸν τὴν λατρείαν μας -ὑπερήφανοι, ὅταν ἐκεῖνοι τιμῶνται, εὐτυχεῖς, ὅταν ἐκεῖνοι θαυμάζωνται. Ἐδῶ κεῖται ἡ δύναμίς μας, δύναμις ἠθική, ὅπως κάθε γνησία δύναμις.» «Ἀλλὰ καὶ κάτι ἄλλο χρειάζεται ὁ φιλόλογος· τὸ βαθύτατον αἴσθημα τῆς εὐθύνης διὰ τὸ μέλλον τῆς κοινωνίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ, ἐντὸς τῶν ὁποίων ζῇ. Χωρὶς τὸ ἀντίκρυσμα τοῦ παρόντος καὶ τὴν στροφὴν πρὸς τὸ μέλλον, μένει καὶ τὸ παρελθόν, ὡς ζωντανὸς παράγων τοῦ πολιτισμοῦ, σκοτεινὸν καὶ ἀδιερεύνητον. Τὸ ἀπόφθεγμα τοῦ παρελθόντος -λέγει ὁ Nietzsche, τὸν ὁποῖον συχνὰ ἀναφέρω, διότι βαθύτατα παντὸς ἄλλου ἠσθάνθη τὴν ἀνάγκην καὶ τὴν ἀξίαν τοῦ εἴδους τούτου τῆς ἑρμηνείας -εἶναι πάντοτε μαντείου ἀπόφθεγμα· μόνον ὡς ἀρχιτέκτονες τοῦ μέλλοντος, ὡς γνῶσται τοῦ παρόντος θὰ ἐννοήσετε. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον καὶ ἡ φιλολογία -καὶ ἄς φαίνεται μία διαρκὴς παρελθοντολογία- ἐργάζεται, ὅπως κάθε ζωντανὴ ἐπιστήμη, κυρίως διὰ τὴν κατανόησιν τοῦ παρόντος, διὰ τὴν δημιουργίαν τοῦ μέλλοντος.»