Η αρχιτεκτονική του καθολικού της Μονής της Παντάνασσας του Μυστρά
Με μια ενότητα για το γλυπτό διάκοσμο του ναού από τη Γεωργία Μαρίνου
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-16-4735-7
Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 4/2013
1η έκδ.
Γλώσσα: Ελληνική, Νέα
€ 64.69 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Σκληρόδετο
21 x 29 εκ., 1,849 γρ., 387 σελ.
Περιγραφή

Στον Μυστρά, πρωτεύουσα του δεσποτάτου του Μορέως και άλλοτε ακμάζουσα πολιτικά, οικονομικά και πολιτιστικά πόλη, σήμερα ο μόνος εν δράσει παλαιός οργανισμός της είναι η μονή της Παντάνασσας. Η μονή αυτή υπήρξε ένα από τα τελευταία μεγάλα βυζαντινά δημιουργήματα πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης και του Μυστρά. Αν και από τα κτίρια του αρχικού συγκροτήματος λίγα τμήματα διατηρούνται στην αρχική τους κατάσταση, ενώ άλλα έχουν τελείως καταστραφεί, το καθολικό της μονής έχει διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας, με αρκετές όμως επισκευές και αναστηλωτικές επεμβάσεις, και περιέχει ένα μεγάλο μέρος από τις αρχικές βυζαντινές τοιχογραφίες.
Το καθολικό όμως της μονής δεν αντλεί τη σημασία του μόνο από τη βυζαντινή τοιχογράφηση. Η ίδια η αρχιτεκτονική της εκκλησίας αποτελεί ένα ιδιαίτερο και μοναδικό καλλιτεχνικό επίτευγμα που χαρακτηρίζει την ιστορική περίοδο της δημιουργίας της, μια εποχή μεγάλων πολιτικών ανακατατάξεων και προσπαθειών προσέγγισης της ανατολικής αυτοκρατορίας με τη δυτική Ευρώπη.
Συγχρόνως, η Παντάνασσα σηματοδοτεί το τέλος των προσπαθειών της παλαιολόγειας εποχής για μια πολιτιστική ανανέωση με μια δημιουργία υψηλής αρχιτεκτονικής έκφρασης, αποτέλεσμα διεξοδικού σχεδιασμού, στην οποία εντάσσεται το έργο μεγάλων ζωγράφων της εποχής της. Αναδεικνύει, έτσι, τη δυναμικότητα της καλλιτεχνικής δημιουργίας των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου αλλά και, με την τελική προσπάθεια αναμόρφωσης αρχιτεκτονικών στοιχείων της, τον ευρύτερο προβληματισμό για την περαιτέρω εξέλιξη της τέχνης σε ένα νέο κόσμο που είχε αρχίσει να διαφαίνεται.
Στο βιβλίο αυτό αναλύεται διεξοδικά η ιστορία, η δομή και η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, καθώς και τα ιδιαίτερα τεχνικά και καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά της.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
I. Η ιστορία και η οργάνωση της μονής της Παντάνασσας
Η ίδρυση και εξέλιξη της μονής κατά τη βυζαντινή εποχή
Η ιστορία της μονής κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους
Οι νεότερες επεμβάσεις στη μονή μετά την επαναδραστηριοποίησή της το 19ο αιώνα
Τα επιμέρους κτίσματα και η οργάνωση του συγκροτήματος της μονής
II. Το καθολικό της μονής
Η κάτω στάθμη του συγκροτήματος του ναού στο επίπεδο της εσωτερικής αυλής της μονής
Το εσωτερικό του ναού
Ο νάρθηκας
Ο κυρίως ναός
Γενικά χαρακτηριστικά
Το μεσαίο κλίτος
Οι κιονοστοιχίες
Τα πλάγια κλίτη
Το δάπεδο
Το ιερό
Τα υπερώα
Τα πλευρικά υπερώα
Το δυτικό υπερώο, επάνω από το νάρθηκα
Η περιοχή του μεσαίου κλίτους στη στάθμη των υπερώων και ο κεντρικός τρούλος
Η γενική διαμόρφωση στη στάθμη των υπερώων
Τα προστώα
Το βόρειο προστώο
Το δυτικό προστώο
Το κωδωνοστάσιο
Η κάτοψη, η κατασκευή
Η διαμόρφωση των όψεων
Η εξωτερική διάπλαση του ναού
Οι όψεις τον κυρίως ναού και των προστώων
Η δυτική όψη
Η βόρεια όψη
Η νότια όψη
Η ανατολική όψη
Η διαμόρφωση της κάλυψης χου ναού και των τρούλων του
III. Τα επιμέρους κατασκευαστικά και μορφολογικά στοιχεία του ναού
Οι τοιχοδομίες και η εξωτερική τους διάπλαση
Η θολοδομία και η διαμόρφωση των τρούλων
Η διαμόρφωση των όψεων
Τα δάπεδα
Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού και το αρχικό μαρμάρινο τέμπλο της Γεωργίας Μαρίνου
IV. Η αρχιτεκτονική σύνθεση του ναού της Παντάνασσας
Οι επιμέρους οικοδομικές φάσεις και η αναπαράσταση της αρχικής μορφής του ναού
Οι αναλογίες του ναού και ο γενικός προβληματισμός της αρχιτεκτονικής σύνθεσης της Παντάνασσας
Η καλλιτεχνική δημιουργία του καθολικού της Παντάνασσας

Add: 2014-01-01 00:00:00 - Upd: 2023-10-19 12:15:06