Ήταν η εποχή που είχαν αρχίσει να δημιουργούνται στα βουνά του Πόντου και ιδιαίτερα στον Δυτικό Πόντο, οι πρώτες ανταρτικές ομάδες.
Για τους λόγους που δημιουργήθηκαν οι αντάρτικες αυτές ομάδες έχουν γραφεί πολλά, από διαφόρους Ιστορικούς και συγγραφείς και γι` αυτό δεν χρειάζεται και εμείς να τους επαναλαμβάνουμε.
Εκείνο που σημειώνουμε είναι ότι, την εποχή εκείνη το επίσημο Ελληνικό Κράτος, δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να βοηθήσει, για διαφόρους δικούς του λόγους τους Έλληνες αντάρτες στον Πόντο. Από πλευράς της η τουρκική Κυβέρνηση, ως υπεύθυνης για τους υπηκόους της, δεν συνέβαλε στην ομαλή και απρόσκοπτη συμβίωση μεταξύ των υπηκόων διαφόρων εθνοτήτων που υπήρχαν μέσα στο Τουρκικό Κράτος.
Ο Ελληνισμός του Πόντου μάτωνε συνεχώς, ψυχορραγούσε. Και τότε στο χείλος της αβύσσου το θαύμα έγινε.
Από τα σπλάχνα του μαρτυρικού Ποντιακού λαού, που του είχαν σωθεί τα αποθέματα καρτερίας, αναπήδησε η πρώτη αντιστασιακή σπίθα και θέρμανε την ελπίδα.
Ο Ποντιακός Ελληνισμός αφυπνίσθηκε, τέθηκε σε συναγερμό και με το όπλο στο χέρι αγωνίσθηκε για να προασπίσει τη ζωή του και τη ζωή των παιδιών του.
Τα χρόνια εκείνα Σχολείο και Εκκλησία έγιναν έννοιες ταυτόσημες. Ο ιερέας και ο δάσκαλος ήταν τα δυνατά στηρίγματα του χειμαζόμενου Ποντιακού λαού, μέχρι που άρχισαν εναντίον τους οι εξοντωτικές διώξεις. Και έπειτα, ο άγριος και αδυσώπητος ένοπλος αγώνας που ξέσπασε.
Η γη καθημερινά μάτωνε, η βία βασίλευε από άκρου σε άκρο, ο Πόντος ψυχορραγούσε.
Σ` αυτή την κρίσιμη στιγμή, οι γυναίκες του Πόντου, έδειξαν όλο το μεγαλείο της προσφοράς τους και έκαναν τον ψυχισμό τους προπύργιο φιλοπατρίας και κυματοθραύστη στα σχέδια των Τούρκων.
Απλές γυναίκες του λαού κάθε ηλικίας μέχρι και σκευρωμένες γερόντισσες στύλωναν με θάρρος και φλόγιζαν τις καρδιές των παλικαριών με το δαυλό της δικής τους ψυχής.
Γίνονται παρηγορήτριες Παναγιές στον άνισο αγώνα και τις δοκιμασίες και τα εξιλαστήρια θύματα. Πυροδοτούσαν με ενθουσιασμό τις καρδιές των πολεμιστών και τους τροφοδοτούσαν με ψωμί και βόλια. Αγωνίζονταν στο πλευρό τους, δένοντας τα τραύματά τους και σαν αγγελιοφόρες μετάφεραν διάφορες πληροφορίες χρήσιμες για τις κινήσεις των ανταρτών.
Έτσι αναδεικνύονταν και αυτές πρωτεργάτριες της νίκης, που έδιναν τα πάντα για τον δοκιμαζόμενο Ποντιακό λαό και την Πατρίδα, χωρίς να ζητήσουν τίποτε. Έτσι σεμνά και αθόρυβα, σχεδόν ολότελα λησμονημένες, πέρασαν στο περιθώριο της επίσημης ιστορίας.
Σε όποια γωνιά της Ποντιακής γης και αν στραφείς διακρίνεις θρόμβους αιμάτων και θυσιών των γυναικών της.
Σήμερα που ανασαίνουμε τη λευτεριά, που ζούμε μέρες ειρήνης, η σκέψη μας ευλαβικά ας γυρίσει πίσω σε κείνες τις σεμνές, που ήταν το ίδιο μεγάλες ανάμεσα στους χρόνους που διάβηκαν, το ίδιο ατρόμητες στις συμφορές που τις χτύπησαν, γι` αυτό και σήμερα εμείς αποτίουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στη σεμνότητα αυτών των γυναικών του Ποντιακού αγώνα. [. . .]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]