Κάποτε έκανα την αρχή. Πήγα ατό Αϊβαλί. Ύστερα οι επισκέψεις μου επαναλήφτηκαν. Και τώρα τελειωμό δεν έχουν. Πώς να ξεφύγεις από τη μαγεία τούτης της πολιτείας;
Είμαι από τη γενιά της μάνας μου Αϊβαλιώτης. Τα σπίτια των συγγενών μου όλα μαζεμένα στην οδό Mah, Barbaros Cad, στη συνοικία Hayrredin Pasa. Η συνοικία τούτη λεγόταν `Η Κάτω Παναγιά`. Στην Εκκλησιά της βαπτίστηκε η μάνα μου. Στο περίλαμπρο σχολειό της γειτονιάς έμαθε η μάνα μου τα ελληνικά της γράμματα. Τώρα μέσα στο Αϊβαλί και στα Μοσχονήσια συναπαντάς ανθρώπους, που δεν τους γνωρίζεις. Σε χαιρετούν από μακριά: `γεια σου πατρίδα`. Σε οσμίζονται πως είσαι Ρωμιός. Κάθονται μαζί σου να μάθουν τι γίνεται στην Κρήτη, στη Σίφνο, στη Ρόδο, στα νησιά, τη Σαλονίκη, τη Φλώρινα. Είναι κι αυτοί πρόσφυγες στην Μικρά Ασία. Δε δέθηκαν με τον τόπο.
Όταν παρέλαβαν οι Τούρκοι το Αϊβαλί, το βρήκαν άδειο από κατοίκους. Το εποίκισαν με ανθρώπους από την Καλλικράτεια, την Καλλίπολη, την Ελλάδα και από άλλα μέρη της Τουρκιάς. Και τώρα ακόμη πολλά σπίτια παντού είναι άδεια. Άνθρωποι δεν μένουν. Ο Ηλίας Βενέζης μας πληροφορεί, πως οι Αϊβαλιώτες σφάχτηκαν στα μεταλλεία του `Φρένελι` και στο λόφο του `Μπογιά`. Οι παπάδες του Αϊβαλιού σφάχτηκαν στην Πέργαμο με το Δεσπότη τους, τον Γρηγόριο.
Ανάμεσα στις εφτά λίμνες-αλυκές του Αϊβαλιού σχηματίζεται μικρή χαράδρα, με το όνομα `Αγιασματάριον`. Εκεί έσφαξαν το Μητροπολίτη Μοσχονησιού Αμβρόσιο με τους παπάδες του και εκατοντάδες Χριστιανούς από τα Μοσχονήσια. Πού να πας στους τόπους της σφαγής; Οι σημερινοί Τούρκοι του Αϊβαλιού δεν έχουν ιδέα γι` αυτούς τους ομαδικούς τάφους μέσα στην πολιτεία τους. Δεν ξέρουν τίποτα για το παλικάρι του Αϊβαλιού, τον Άγιο Γεώργιο τον Χιοπολίτη. Περιμένει η τίμια κάρα του στο Μουσείο Μπενάκη. Να `ρθει ο καιρός πάλι να τοποθετηθεί στον Αη Γιώργη του Αϊβαλιού. Είναι ο Πολιούχος Άγιος της Πολιτείας.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]