`Ο υπερκριτής` είναι το κορυφαίο λογοτεχνικό και φιλοσοφικό έργο του Γκραθιάν. Αποτελείται από τρία μέρη με τίτλους: «Στην άνοιξη της παιδικής ηλικίας και στο καλοκαίρι της νεανικής» το πρώτο, `Στο φθινόπωρο της ανδρικής ηλικίας` το δεύτερο και `Στο χειμώνα των γηρατειών` το τρίτο. Και τα τρία αυτά μέρη, που εκδόθηκαν χωριστά το `να απ` τ` άλλο, με αντίστοιχες χρονολογίες έκδοσης το 1651, το 1653 και το 1657, προσφέρουν μια αλληγορική άποψη της ζωής σε φόρμα μυθιστορηματική.
Η διήγηση και στα τρία περιστρέφεται γύρω απ` τις περιπέτειες που ζουν οι δύο πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος, ο Αντρένιο και ο Κριτίλο, σύμβολα της ανθρώπινης φύσης, με τον αυθορμητισμό και την ορμητικότητά της ο πρώτος, με την περισυλλογή και τη συνετή δράση ο δεύτερος. Τους χωρίζει, άλλωστε, αρκετή διαφορά ηλικίας, αν σκεφτεί κανείς ότι ο Κριτίλο, ναυαγός όντας, καταφεύγει σε κάποιο ερημονήσι, όπου βρίσκει τον Αντρένιο, παιδάκι εγκαταλειμμένο ποιος ξέρει υπό ποιες συνθήκες σε ημιάγρια κατάσταση, και το παίρνει υπό την προστασία του. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]
