Ο Μέγας Αντώνιος, Βίος και πολιτεία, είναι το κυριότερο ασκητικό έργο του Μεγάλου Αθανασίου. Γράφτηκε μάλλον το 357, ένα δηλαδή έτος μετά το θάνατο του Μεγάλου Αντωνίου, προκειμένου να ανταποκριθεί σε σχετικό αίτημα μοναχών της Δύσης, οι οποίοι επιθυμούσαν να γνωρίσουν περισσότερα για τον Αντώνιο, τον «καθηγητή της ερήμου». Η μορφή και το περιεχόμενο του έργου, αλλά και η φήμη του Αντωνίου που είχε φτάσει ήδη στη Ρώμη, την Ισπανία, τη Γαλλία κι αλλού, συνετέλεσαν στο να εισαχθεί και να διαδοθεί ευρύτερα ο Μοναχισμός στη Δύση. Ο Μέγας Αθανάσιος εκθέτει με χάρη και ενάργεια τα σχετικά με τη γέννηση και την παιδική ηλικία του Αντωνίου, τη διανομή της περιουσίας του στους φτωχούς, τις πρώτες πνευματικές ασκήσεις, τη φυγή στην έρημο, τους πειρασμούς, την ίδρυση μοναστηριών, τις θαυματουργικές επεμβάσεις του Αγίου. Μετά την παράθεση εκτεταμένης ομιλίας του προς μοναχούς (για ποικίλα πνευματικά θέματα), κάνει λόγο για την ασκητική ζωή της ερήμου, τη συμπαράστασή του στους διωκόμενους χριστιανούς, το χαρακτήρα του, περιλαμβάνει συζητήσεις με εθνικούς φιλοσόφους, αλληλογραφία με τον αυτοκράτορα, διάφορες οπτασίες κ.λπ. και λεπτομερώς το μακάριο τέλος του. Ο Βίος του Μ. Αντωνίου αποτέλεσε και αποτελεί ελκυστικό και διδακτικό ανάγνωσμα. Γι’ αυτό, μεταφρασμένο, κυκλοφορεί και σε πολλές σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]