`Η ΑΝΑΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ`:
Στην αρχή του αιώνα, η Σαμψούντα ήταν η δεύτερη πόλη του Πόντου, μετά την Τραπεζούντα. Πλούσια, ζωντανή, πολυάνθρωπη και όμορφη, σπαρταρούσε από κίνηση και ορμή για πρόοδο. Ο πυρετός της οικονομικής δραστηριότητας ανέβαινε ολοένα και πιο ψηλά. Τα υποκαταστήματα των Τραπεζών, Οθωμανικής, Αθηνών και Γερμανικής, εξυπηρετούσαν και ενίσχυαν τούτο το ρυθμό, που χρόνο με το χρόνο γινόταν όλο και πιο ορμητικός. Κοντά σ` αυτά, η ιδιωτική Τράπεζα του Γιουβανάκη Ανταβάλλογλου έπαιζε σπουδαίο ρόλο στην αγοραπωλησία του χρυσαφιού που φύτρωνε στην ευλογημένη γη της περιφέρειας με τη μορφή του καπνού: Δάνειζε το άφθονο χρήμα της σε μικρέμπορους και καπνομεσίτες, ακόμα και σε ανίδεους χωρικούς, για να τους κάνει, από τη μια μέρα στην άλλη, σωστούς καπνέμπορους.
Έτσι, η εμπορική τάξη της θαυματουργής τούτης πόλης, πλάταινε γρήγορα, τραβώντας ολοένα και περισσότερους Ρωμιούς κοντά της. [...]
