Κληρονομικό δίκαιο
Συνεργασία/επιμέλεια: Μ.Ι. Σπυριδάκης
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-568-842-4
4η έκδ., Ελληνική, Νέα
€ 48.00 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Σκληρόδετο
24 x 17 εκ, 660 σελ.
Σύντομη περιγραφή
Οι κανόνες του Κληρονομικού Δικαίου του Αστικού Κώδικα
Περιγραφή

Οι κανόνες του Κληρονομικού Δικαίου του Αστικού Κώδικα διατυπώθηκαν με βάση το προϊσχύσαν δίκαιο και τους αλλοδαπούς Κώδικες που αποτέλεσαν πρότυπο για τον Αστικό Κώδικα. Κατά το διαρρεύσαν  διάστημα θεωρία και νομολογία, καθώς και νομοθετικές τροποποιήσεις, διαμόρφωσαν το ζωντανό Κληρονομικό Δίκαιο της Χώρας μας, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα και απαλλαγμένο από αλλοδαπές επιδράσεις.

Το Κληρονομικό Δίκαιο αυτό ερευνάται στο παρόν έργο, που εμφανίζεται σε δ’ έκδοση.

Στόχος  του γράφοντος είναι η έρευνα με βάση την αξιολογική στάθμηση των συμφερόντων και η παρουσίαση ενός δυναμικού συστήματος που θα ικανοποιεί – στο μέτρο του δυνατού – τις ανάγκες του θεωρητικού ερευνητή, του πρακτικού ερμηνευτή και του φοιτητή. Και η προσπάθεια αυτή συνοδεύεται από την ελπίδα, ότι ο στόχος αυτός (μπορεί να) έχει  επιτευχθεί. Είθε ο αναγνώστης να διαπιστώσει, τουλάχιστον με την επιείκεια που τον διακρίνει, πως η ελπίδα αυτή δεν έμεινε μόνο ελπίδα.

Η τυπικότητα που χαρακτηρίζει το Κληρονομικό Δίκαιο – με κίνδυνο αυτό να εμφανίζεται ως δίκαιο αριθμητικών πράξεων και υπολογισμών  − αντισταθμίζεται κατά την ερμηνεία με την αξιολόγηση των συμφερόντων, την αναζήτηση της ratio κάθε επί μέρους ρυθμίσεως και την κατάστρωση συστήματος γενικών αρχών. Διαγράμματα, γραφικές παραστάσεις και παραδείγματα καθιστούν ευχερέστερη την κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του τμήμα-τος αυτού της έννομης τάξεως.

Η δομή του έργου ακολουθεί τη δομή του Εγχειριδίου Κληρονομικού Δικαίου, το οποίο – ανατυπούμενο και συμπληρούμενο – κυκλοφορεί από το έτος 1980. Στο βιβλίο ενσωματώνονται, κατάλληλα προσαρμοσμένα, τμήματα μονογραφιών του γράφοντος για θέματα Κληρονομικού Δικαίου.

Με το εκτενές αλφαβητικό ευρετήριο το έργο καθίσταται περισσότερο εύχρηστο.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ.........................................................................................................................           V

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ........................................................................................................       VII

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...............................................................................................         ΙΧ

I..... ΕΙΣΑΓΩΓΗ..................................................................................................................           1

TO ΠΕΜΠΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ  ΓΙΑ ΤΟ «ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ»                          1

1..... Περιεχόμενο – Η ρύθμιση του Κληρονομικού Δικαίου................................           1

1.1........ Περιεχόμενο του πέμπτου βιβλίου ....................................................           1

1.2........ Άλλες διατάξεις Κληρονομικού Δικαίου..........................................           2

1.3........ Ειδικοί νόμοι........................................................................................           3

1.4........ Γενικό, Ειδικό και Δικονομικό Μέρος............................................           3

2..... Ιστορική καταγωγή............................................................................................           4

3..... Έννοια Κληρονομικού Δικαίου........................................................................           5

4..... Η λειτουργική σημασία του ΚληρΔ.................................................................           5

4.1........ Γενικά, οι επιδιωκόμενοι σκοποί......................................................           6

4.2........ Η συνέχιση των περιουσιακών σχέσεων του αποβιώσαντος........           6

4.3........ Η επιλογή του προσώπου του κληρονόμου.....................................           7

4.4........ Άλλοι σκοποί........................................................................................           8

4.4.1...... Εκκαθάριση θεμάτων κληρονομικής διαδοχής..............           8

4.4.2...... Προστασία κληρονόμων....................................................           8

4.4.3...... Προστασία δανειστών.........................................................           8

4.4.4...... Προστασία κληρονομουμένου..........................................           8

4.5........ Η λειτουργική σημασία του ΚληρΔ..................................................           9

5..... Συγκρουόμενα συμφέροντα και γενικές αρχές του ΚληρΔ...........................           9

5.1........ Γενικά....................................................................................................         10

5.2........ Το συμφέρον του κληρονομουμένου................................................         10

5.3........ Το συμφέρον της οικογένειας του κληρονομουμένου....................         11

5.4........ Το συμφέρον των κληρονόμων.........................................................         11

5.5........ Το συμφέρον των δανειστών και των οφειλετών του κληρονομουμένου   11

5.6........ Το συμφέρον των συναλλαγών..........................................................         11

5.7........ Το συμφέρον του κράτους..................................................................         12

5.8........ Αξιολόγηση και νομοθετική ρύθμιση...............................................         12

5.9........ Οι γενικές αρχές του ΚληρΔ...............................................................         13

5.9.1...... Καθολικότητα και αμεσότητα κληρονομικής διαδοχής         14

5.9.2...... Ελευθερία του διατιθέναι....................................................         14

5.9.3...... Προστασία της οικογένειας...............................................         14

5.9.4...... Αναγνώριση (ιδιωτικού) κληρονομικού δικαιώματος..         15

5.9.5...... Προστασία ασφάλειας συναλλαγών.................................         15

5.9.6...... Ικανοποίηση συμφερόντων του κράτους........................         15

5.10...... Η λειτουργία των γενικών αρχών του ΚληρΔ.................................         15

6..... Φύση των κανόνων του ΚληρΔ.........................................................................         16

II... Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ ΓΕΝΙΚΑ...........................................................         17

7..... Έννοια κληρονομικής διαδοχής.......................................................................         17

7.1........ Έννοια, ορολογία.................................................................................         17

7.2........ Χαρακτηριστικά της κληρονομικής διαδοχής................................         17

7.3........ Κληρονομική διαδοχή σε στενή, ευρεία και ευρύτατη έννοια.......         18

7.4........ Οιονεί καθολική διαδοχή....................................................................         19

7.5........ Κληρονομική διαδοχή και κτήση αιτία θανάτου............................         19

7.6........ Κληρονομική διαδοχή και επαγωγή της κληρονομίας..................         19

8..... Λόγοι και είδη της κληρονομικής διαδοχής...................................................         20

8.1........ Λόγοι κληρονομικής διαδοχής, είδη.................................................         20

8.2........ Ειδικότερα οι ειδικοί λόγοι................................................................         20

8.3........ Είδη κληρονομικής διαδοχής.............................................................         21

8.4........ Ειδικότερα η κληρονομική σύμβαση...............................................         22

8.4.1...... Έννοια, ευρεία......................................................................         22

8.4.2...... Έννοια, στενή (γνήσιες κληρονομικές συμβάσεις).........         22

8.4.3...... Άλλες κληρονομικές συμβάσεις........................................         23

8.4.4...... Επιτρεπόμενες κληρονομικές συμβάσεις.........................         24

9..... Τα υποκείμενα της κληρονομικής διαδοχής...................................................         24

9.1........ Γενικά....................................................................................................         24

9.2........ Ο κληρονομούμενος – Χρόνος επαγωγής........................................         24

9.3........ Ο κληρονόμος, κληρονομική ικανότητα.........................................         25

9.3.1...... Φυσικό πρόσωπο................................................................         27

9.3.2...... Νομικό πρόσωπο................................................................         28

9.3.3...... Ένωση προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα........         29

10... Το αντικείμενο της κληρονομικής διαδοχής..................................................         29

10.1...... Γενικά, η κληρονομία.........................................................................         29

10.2...... Κανόνας κληρονομητού και ακληρονομήτου.................................         30

10.3...... Περιπτωσιολογία (επισκόπηση)........................................................         30

10.4...... Ιδιωτική αυτονομία και κληρονομητό ή ακληρονόμητο των σχέσεων      30

10.5...... Το πτώμα του κληρονομουμένου......................................................         31

10.6...... Σχέσεις εξ ιδίου δικαίου......................................................................         31

11... Το κληρονομικό δικαίωμα................................................................................         32

III.. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ ΕΚ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.................................................         33

Α. ΓΕΝΙΚΑ...................................................................................................................         33

12... Η ελευθερία του διατιθέναι και οι περιορισμοί της.......................................         33

12.1...... Γενικά, έννοια ελευθερίας του διατιθέναι.........................................         33

12.2...... Δικαιολογία της ελευθερίας του διατιθέναι......................................         34

12.3...... Περιορισμοί της ελευθερίας του διατιθέναι......................................         34

12.4...... Η ελευθερία του διατιθέναι στο δίκαιό μας, γενικά........................         34

13... Η προτεραιότητα της εκ διαθήκης και της αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής                35

13.1...... Γενικά....................................................................................................         35

13.2...... Σχέση κληρονομικής διαδοχής εκ διαθήκης και εξ αδιαθέτου.....         35

13.3...... Σχέση εκ διαθήκης και αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής...         36

14... Δυνατότητα συνυπάρξεως (συρροής) εκ διαθήκης, εξ αδιαθέτου και αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής    ........................................................................................................................... 36

14.1...... Η συρροή...............................................................................................         36

14.2...... Η συχνότητα των διαθηκών................................................................         37

15... Τα συγκρουόμενα συμφέροντα.........................................................................         37

15.1...... Γενικά....................................................................................................         37

15.2...... Τα συμφέροντα του διαθέτη................................................................         37

15.3...... Τα συμφέροντα της οικογένειας........................................................         38

15.4...... Τα συμφέροντα των «τιμωμένων».....................................................         39

15.5...... Τα συμφέροντα των τρίτων................................................................         39

15.6...... Τα συμφέροντα του κράτους (ή της «εκπροσωπούμενης» από αυτό κοινωνίας)                       39

15.7...... Αξιολόγηση...........................................................................................         40

15.8...... Συμφέροντα και νομοθετική ρύθμιση...............................................         40

15.9...... Ερμηνεία και στάθμηση συμφερόντων.............................................         40

16... Έννοια και περιεχόμενο διαθήκης...................................................................         41

16.1...... Έννοια....................................................................................................         41

16.2...... Στοιχεία της έννοιας............................................................................         41

16.3...... Ειδικότερα ο προσωποπαγής χαρακτήρας της διαθήκης..............         43

16.3.1.... Αυτοπρόσωπη σύνταξη......................................................         43

16.3.2.... Συνδιαθήκη...........................................................................         43

16.3.3.... Αυτονομία ρυθμίσεων.........................................................         44

16.4...... Θέματα ορολογίας................................................................................         44

16.5...... Περιεχόμενο της διαθήκης..................................................................         45

Β. Η (ΑΝ)ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΘΗΚΗΣ........................................         47

i. Γενικά.........................................................................................................................         47

17... Η ειδική ρύθμιση της (αν)ικανότητας για σύνταξη διαθήκης......................         47

17.1...... Έννοια (αν)ικανότητας........................................................................         47

17.2...... Η νομοθετική ρύθμιση........................................................................         47

18... Ο κανόνας.............................................................................................................         48

19... Κατηγορίες ανικανότητας για σύνταξη διαθήκης..........................................         48

20... Βάρος αποδείξεως της (αν)ικανότητας για σύνταξη διαθήκης....................         49

21... Χρόνος κατά τον οποίο πρέπει να υπάρχει η ικανότητα..............................         50

22... Συνέπειες της ανικανότητας...............................................................................         50

22.1...... Γενικά, η ακυρότητα............................................................................         50

22.2...... Απόλυτη ή σχετική ακυρότητα...........................................................         50

22.3...... Επικύρωση άκυρης διαθήκης.............................................................         51

ii. Περιπτώσεις ολικής (απόλυτης, πλήρους) ανικανότητας..................................         51

23... Γενικά...................................................................................................................         51

24... Οι ανήλικοι που δεν συμπλήρωσαν το 18ο έτος της ηλικίας τους...............         51

24.1...... Η ρύθμιση..............................................................................................         52

24.2...... Έννοιες...................................................................................................         52

24.2.1.... Απόλυτη ανικανότητα.........................................................         52

24.2.2.... Διαρκής ανικανότητα.........................................................         52

24.2.3.... Ανηλικότητα – Ενηλικίωση...............................................         52

24.3...... Ο ανήλικος της ΑΚ 135.......................................................................         53

25... Οι δικαστικά συμπαραστατούμενοι.................................................................         53

25.1...... Η ρύθμιση..............................................................................................         53

25.2...... Έννοιες...................................................................................................         54

25.2.1.... Πλήρης στερητική δικαστική συμπαράσταση................         54

25.2.2.... Μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση................         54

25.2.3.... Απόλυτη ανικανότητα.........................................................         55

25.2.4.... Διαρκής ανικανότητα.........................................................         55

25.3...... Έναρξη ανικανότητας.........................................................................         55

25.4...... Λήξη ανικανότητας..............................................................................         56

25.5...... Διαφοροποιήσεις.................................................................................         56

25.5.1.... Η ΑΚ 1720 εδ. α΄.................................................................         56

25.5.2.... Η ΑΚ 1720 εδ. β΄.................................................................         56

26... Ειδικότερα οι άσωτοι.........................................................................................         58

27... Παροδικά απόλυτα ανίκανοι λόγω ασυνειδησίας πράξεων ή ψυχικής/διανοητικης διαταραχής          ........................................................................................................................... 58

27.1...... Η ρύθμιση..............................................................................................         58

27.2...... Έννοιες...................................................................................................         58

27.2.1.... Ασυνειδησία πράξεων.........................................................         59

27.2.2.... Ψυχική ή διανοητική διαταραχή.......................................         59

27.2.3.... Απόλυτη ανικανότητα.........................................................         61

27.2.4.... Παροδική ανικανότητα......................................................         61

27.3...... Κρίσιμος χρόνος..................................................................................         62

iii. Περιπτώσεις μερικής (περιορισμένης) ανικανότητας.......................................         62

28... Γενικά...................................................................................................................         62

28.1...... Έννοια μερικής (περιορισμένης) ανικανότητας..............................         62

28.2...... Οι κατηγορίες.......................................................................................         62

29... Οι ανήλικοι που συμπλήρωσαν το 18ο έτος (παλαιό δίκαιο)......................         63

30... Όσοι δεν μπορούν να διαβάζουν χειρόγραφα................................................         63

31... (Κωφ)άλαλοι που μπορούν να γράψουν..........................................................         63

32... Δικαιοπρακτική ανικανότητα ή περιορισμός ως προς τον τύπο;...............         64

iv. Περιπτώσεις πραγματικής ανικανότητας...........................................................         64

33... Έννοια και διακρίσεις........................................................................................         64

33.1...... Έννοια και είδη....................................................................................         64

33.2...... Παραδείγματα.......................................................................................         65

33.3...... Ανικανότητα ή περιορισμός ως προς τον τύπο...............................         65

ν. Ανικανότητα αρχιερέων και μοναχών.................................................................         65

34... Η ρύθμιση.............................................................................................................         65

Γ. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΤΑ ΕΙΔΗ (Ο ΤΥΠΟΣ) ΤΩΝ ΔΙΑΘΗΚΩΝ....         66

i. Γενικά.........................................................................................................................         66

35... Η τυπικότητα της διαθήκης...............................................................................         66

36... Σκοπός του τύπου................................................................................................         66

37... Μειονεκτήματα του τύπου.................................................................................         67

38... Το ερμηνευτικό πρόβλημα................................................................................         67

39... Η αποκλειστικότητα των διατάξεων για τον τύπο των διαθηκών...............         67

40... Είδη των διαθηκών.............................................................................................         67

41... Ισοτιμία των διάφορων ειδών διαθηκών........................................................         68

42... Ανασύσταση διαθήκης........................................................................................         68

ii. Ιδιόγραφη διαθήκη..................................................................................................         69

43... Γενικά...................................................................................................................         69

43.1...... Έννοια ιδιόγραφης διαθήκης.............................................................         69

43.2...... Η ρύθμιση..............................................................................................         69

43.3...... Κατάθεση σε συμβολαιογράφο, παράδοση σε άλλο πρόσωπο.....         70

43.4...... Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα......................................................         70

43.5...... Γενική ερμηνευτική αρχή...................................................................         70

43.6...... Ειδικά θέματα.......................................................................................         71

43.6.1.... Εξωτερική μορφή................................................................         71

43.6.2.... Πολύφυλλη διαθήκη............................................................         71

43.6.3.... Πρωτότυπα και αντίγραφα................................................         72

43.6.4.... Αναγνώριση του τυπικού κύρους......................................         72

43.6.5.... Ζητήματα Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου............................         72

44... «Ιδιόχειρη» γραφή..............................................................................................         72

44.1...... Η ρύθμιση..............................................................................................         73

44.2...... Δικαιολογία..........................................................................................         73

44.3...... Έννοια ιδιόχειρης γραφής..................................................................         73

44.4...... Αδυναμία γραφής.................................................................................         74

44.5...... Γραφική ύλη, γλώσσα κ.λπ.................................................................         74

44.6...... Μερικά ιδιόχειρη και μη ιδιόχειρη γραφή......................................         75

44.7...... Ειδικά θέματα.......................................................................................         75

44.7.1.... Προσθήκες............................................................................         75

44.7.2.... Διαγραφές κ.λπ....................................................................         75

44.7.3.... Περισσότερα πρωτότυπα....................................................         76

45... Χρονολογία..........................................................................................................         76

45.1...... Έννοια και στοιχεία.............................................................................         76

45.2...... Σημασία χρονολογίας.........................................................................         77

45.3...... Θέση χρονολογίας................................................................................         77

45.4...... Πολλαπλή χρονολογία........................................................................         77

45.5...... Ατελής χρονολογία..............................................................................         78

45.6...... Ανακριβής χρονολογία.......................................................................         79

45.7...... Ανύπαρκτη ή αδύνατη χρονολογία...................................................         80

45.8...... Έλλειψη χρονολογίας..........................................................................         80

45.9...... Η χρονολογία «βεβαία»......................................................................         80

46... Υπογραφή............................................................................................................         81

46.1...... Έννοια και στοιχεία.............................................................................         81

46.2...... Σημασία υπογραφής............................................................................         81

46.3...... Θέση υπογραφής..................................................................................         82

46.4...... «Ιδιόγραφη» υπογραφή......................................................................         82

46.5...... Έλλειψη υπογραφής.............................................................................         82

47... Εξωτερικά ελαττώματα και προσθήκες...........................................................         82

47.1...... Εξωτερικά ελαττώματα του κειμένου................................................         82

47.2...... Προσθήκες στο κείμενο.......................................................................         84

47.2.1.... Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................         84

47.2.2.... Έννοια «προσθήκης»..........................................................         84

47.2.3.... Προσθήκες στα διάστιχα....................................................         84

47.2.4.... Απλές και μη απλές προσθήκες.........................................         85

47.2.5.... Πρακτική παρατήρηση.......................................................         85

48... Αποδεικτική δύναμη ιδιόγραφης διαθήκης....................................................         85

48.1...... Γενικά....................................................................................................         86

48.2...... Της διαθήκης που κηρύχθηκε «κυρία».............................................         86

iii. Δημόσια διαθήκη....................................................................................................         87

49... Έννοια και ρύθμιση............................................................................................         87

49.1...... Έννοια δημόσιας διαθήκης.................................................................         87

49.2...... Ρύθμιση..................................................................................................         87

49.3...... Προξενική διαθήκη..............................................................................         88

49.4...... Δημόσια διαθήκη κατά αλλοδαπό δίκαιο........................................         88

50... Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα.....................................................................         88

50.1...... Πλεονεκτήματα.....................................................................................         88

50.2...... Μειονεκτήματα.....................................................................................         89

51... Τα «συμπράττοντα» πρόσωπα..........................................................................         89

51.1...... Γενικά....................................................................................................         89

51.2...... Ο συμβολαιογράφος............................................................................         89

51.2.1.... Κατά τόπο αρμοδιότητα.....................................................         90

51.2.2.... Περιπτώσεις ανικανότητας................................................         90

α... Απόλυτη ανικανότητα..................................................         90

β... Σχετική ανικανότητα....................................................         91

γ... Συνέπειες.........................................................................         92

51.3...... Οι μάρτυρες...........................................................................................         92

51.3.1.... Περιπτώσεις ανικανότητας................................................         92

α... Απόλυτη ανικανότητα..................................................         93

β... Σχετική ανικανότητα....................................................         94

γ... Συνέπειες.........................................................................         94

51.3.2.... Γνώση προσώπου μάρτυρα...............................................         94

51.3.3.... Πλαστοπροσωπία μάρτυρα................................................         95

51.4...... Ο δεύτερος συμβολαιογράφος............................................................         95

52... Ο διαθέτης.............................................................................................................         95

52.1...... Γενικά....................................................................................................         95

52.2...... Γνώση προσώπου διαθέτη..................................................................         96

52.3...... Πλαστοπροσωπία.................................................................................         96

52.4...... Η αστυνομική ταυτότητα....................................................................         96

52.5...... Διαθέτης κωφός ή αγνοών τα ελληνικά............................................         97

53... Η σύνταξη της δημόσιας διαθήκης. Η διαδικασία ενώπιον του συμβολαιογράφου                97

53.1...... Ορολογία, γενικά.................................................................................         97

53.2...... Βεβαίωση ταυτότητας διαθέτη και μαρτύρων.................................         98

53.3...... Όρκιση μαρτύρων................................................................................         98

53.4...... Δήλωση βουλήσεως διαθέτη...............................................................         99

53.5...... Η συμβολαιογραφική πράξη.............................................................         99

53.5.1.... Γλώσσα.................................................................................       100

53.5.2.... Τρόπος γραφής....................................................................       100

53.5.3.... Συντάκτης.............................................................................       100

53.5.4.... Τμηματική σύνταξη.............................................................       100

53.6...... Ειδικότερα το περιεχόμενο.................................................................       101

53.6.1.... Χρονολογία..........................................................................       101

53.6.2.... Τόπος.....................................................................................       101

53.6.3.... Προσδιορισμός διαθέτη......................................................       102

53.6.4.... Ονοματεπώνυμο συμπραττόντων......................................       102

53.6.5.... Δήλωση τελευταίας βουλήσεως.........................................       102

53.6.6.... Βεβαιώσεις...........................................................................       102

53.6.7.... Έδρα συμβολαιογράφου, κατοικία κ.λπ. μαρτύρων......       102

53.6.8.... Μνεία γνώσεως προσώπου διαθέτη και ορκίσεως μαρτύρων      103

53.6.9.... Ακυρότητες...........................................................................       103

53.7...... Άλλα θέματα..........................................................................................       103

53Α......................................................... Άλλα θέματα της διαδικασίας συντάξεως               103

53Α.1... Γενικά....................................................................................................       103

53Α.2... Κύρια πράξη και παράρτημα.............................................................       104

53Α.3... Παρουσία συμπραττόντων..................................................................       104

53Α.4... Μη παρουσία τρίτων...........................................................................       105

53Α.5... Ανάγνωση της πράξεως.......................................................................       105

53Α.6... Υπογραφή της πράξεως......................................................................       106

53Α.7... Το συμβολαιογραφικό έγγραφο τύπος συστατικός – Πρακτική παρατήρηση                          107

53Α.8... Άκυρη δημόσια διαθήκη ισχυρή ως ιδιόγραφη..............................       107

54... Δημόσιες διαθήκες με πρόσθετες διατυπώσεις................................................       108

54.1...... Γενικά....................................................................................................       108

54.2...... Δημόσια διαθήκη κωφού....................................................................       108

54.2.1.... Η ΑΚ 1735...........................................................................       109

54.2.2.... Η ΑΚ 1736...........................................................................       109

54.2.3.... Ακυρότητες...........................................................................       109

54.2.4.... Διαθέτης κωφάλαλος...........................................................       109

54.3...... Δημόσια διαθήκη αγνοούντος την ελληνική....................................       109

54.3.1.... Η ΑΚ 1737 § 1 εδ. α΄..........................................................       110

54.3.2.... Ο διερμηνέας........................................................................       110

54.3.3.... Ικανότητα διερμηνέα..........................................................       110

54.3.4.... Επιλογή διερμηνέα..............................................................       111

54.3.5.... Όρκιση διερμηνέα...............................................................       111

54.3.6.... Έργο διερμηνέα...................................................................       111

54.3.7.... Παρουσία διερμηνέα...........................................................       111

54.3.8.... Περιεχόμενο συμβολαιογραφικής πράξεως....................       111

54.3.9.... Διαθέτης κωφός που αγνοεί την ελληνική.......................       111

55... Αποδεικτική δύναμη δημόσιας διαθήκης........................................................       111

56... Η δημόσια διαθήκη εκτελεστός τίτλος.............................................................       112

iv. Μυστική διαθήκη...................................................................................................       112

57... Έννοια και στοιχεία............................................................................................       112

57.1...... Έννοια μυστικής διαθήκης.................................................................       113

57.2...... Τα έγγραφα...........................................................................................       113

57.3...... Η ρύθμιση..............................................................................................       113

57.4...... Προξενική μυστική διαθήκη..............................................................       114

57.5...... Μυστική διαθήκη κατά αλλοδαπό δίκαιο κ.λπ...............................       114

58... Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα.....................................................................       114

59... Πρόσωπα που μετέχουν στην κατάρτιση της μυστικής διαθήκης................       114

60... Η διαδικασία συντάξεως της μυστικής διαθήκης...........................................       115

60.1...... Γενικά....................................................................................................       115

60.2...... Το εγχειριζόμενο έγγραφο..................................................................       116

60.3...... Εγχείριση του εγγράφου.....................................................................       117

60.4...... Δήλωση του διαθέτη.............................................................................       118

60.5...... Σφράγιση...............................................................................................       118

60.6...... Σημείωση πάνω στο έγγραφο............................................................       119

60.7...... Σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξεως............................................       119

60.8...... Τα μετά την πράξη...............................................................................       120

60.9...... Ακυρότητες............................................................................................       120

61... Τα στοιχεία της μυστικής διαθήκης..................................................................       121

62... Ειδικές ρυθμίσεις.................................................................................................       121

62.1...... Γενικά....................................................................................................       121

62.2...... Μυστική διαθήκη αδυνατούντος να υπογράψει..............................       121

62.3...... Μυστική διαθήκη αλάλου κ.λπ..........................................................       122

62.4...... Μυστική διαθήκη αγνοούντος την ελληνική...................................       122

63... Ειδικά θέματα......................................................................................................       123

63.1...... Χρονολογία μυστικής διαθήκης........................................................       123

63.2...... Μετατροπή μυστικής σε ιδιόγραφη..................................................       123

64... Αποδεικτική δύναμη της μυστικής διαθήκης..................................................       124

ν. Έκτακτες διαθήκες...................................................................................................       124

65... Έννοια και σημασία της έκτακτης διαθήκης..................................................       124

65.1...... Έννοια....................................................................................................       124

65.2...... Δικαιολογία..........................................................................................       124

65.3...... Όχι αποκλειστικός τύπος....................................................................       124

66... Είδη έκτακτων διαθηκών...................................................................................       125

66.1...... Τα είδη...................................................................................................       125

66.2...... Διαθήκη σε πλοίο.................................................................................       125

66.2.1.... Προϋποθέσεις.......................................................................       125

66.2.2.... Μετέχοντα πρόσωπα...........................................................       126

66.2.3.... Διαδικασία συντάξεως........................................................       127

66.3...... Διαθήκη σε εκστρατεία........................................................................       127

66.3.1.... Προϋποθέσεις.......................................................................       128

66.3.2.... Μετέχοντα πρόσωπα...........................................................       128

66.3.3.... Διαδικασία συντάξεως........................................................       128

66.4...... Διαθήκη σε αποκλεισμό......................................................................       128

67... Ιδιορρυθμίες της ρυθμίσεως..............................................................................       129

67.1...... Οι διατυπώσεις......................................................................................       129

67.2...... Υποχρεώσεις συμπράττοντος.............................................................       129

67.3...... Χρονικό όριο ισχύος, αναστολή και διακοπή προθεσμίας...........       129

67.4...... Παράδοση έκτακτης διαθήκης...........................................................       130

Δ. ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ..........................................................................       131

68... Γενικά...................................................................................................................       131

68.1...... Έννοια....................................................................................................       131

68.1.1.... Ρύθμιση.................................................................................       131

68.1.2.... Περιεχόμενο.........................................................................       131

68.2...... Ανάκληση διαθήκης και ελευθερία του διατιθέναι..........................       132

68.3...... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................       133

68.4...... Νομική φύση ανακλήσεως..................................................................       133

68.4.1.... Του ανακλητικού αποτελέσματος.....................................       133

68.4.2.... Της ανακλητικής πράξεως.................................................       134

68.5...... Συγκρουόμενα συμφέροντα................................................................       135

68.5.1.... Του διαθέτη...........................................................................       135

68.5.2.... Των «τιμώμενων» προσώπων...........................................       135

68.5.3.... Του κράτους.........................................................................       136

68.5.4.... Των τρίτων...........................................................................       136

68.5.5.... Αξιολόγηση..........................................................................       136

68.5.6.... Στάθμηση συμφερόντων και νομοθετική ρύθμιση.........       137

68.6...... Διαχρονικό δίκαιο...............................................................................       137

68.7...... Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο......................................................................       137

69... Προϋποθέσεις της ανακλήσεως.........................................................................       138

69.1...... Εννοιολογικά........................................................................................       138

69.2...... Η ΑΚ 1768............................................................................................       138

69.3...... Οι προϋποθέσεις...................................................................................       139

70... Τρόποι ανακλήσεως γενικά...............................................................................       140

70.1...... Επισκόπηση τρόπων ανακλήσεως....................................................       140

70.2...... Η ΑΚ 1758............................................................................................       141

70.3...... Αποκλειστικότητα τρόπων ανακλήσεως – οιονεί ανάκληση........       141

70.3.1.... Άρση ισχύος έκτακτης διαθήκης.......................................       142

70.3.2.... Κληροδοσία μη υπάρχοντος στην κληρονομία..............       142

70.3.3.... Εγκατάσταση σε δήλο μη υπάρχον στην κληρονομία...       143

70.4...... Παρακώλυση ανακλήσεως..................................................................       143

70Α.......................................................................... Οι γενικοί τρόποι ανακλήσεως               143

70Α.1... Είδη, ρύθμιση........................................................................................       143

70Α.2... Ανάκληση ανακλήσεως.......................................................................       144

70Α.3... Ρητή ανάκληση με νεότερη διαθήκη.................................................       144

70Α.3.1. Η ανακαλούσα διαθήκη......................................................       145

70Α.3.2. Άλλο περιεχόμενο ανακαλούσας διαθήκης.....................       147

70Α.3.3. Συνέπειες ανακλήσεως........................................................       148

70Α.3.4. Ανάκληση ανακλήσεως......................................................       148

70Α.4... Συμβολαιογραφική δήλωση ανακλήσεως........................................       149

70Α.4.1. Η δήλωση..............................................................................       149

70Α.4.2. Περιεχόμενο δηλώσεως......................................................       150

70Α.4.3. Ανάκληση ανακλήσεως......................................................       150

70Α.4.4. Συνέπειες ανακλήσεως........................................................       151

70Α.5... Σιωπηρή ανάκληση με νεότερη διαθήκη..........................................       151

70Α.5.1. Η ανακαλούσα διαθήκη......................................................       151

70Α.5.2. Περιεχόμενο μεταγενέστερης διαθήκης............................       152

70Α.5.3. Ανάκληση ανακλήσεως......................................................       153

70Β........................................................................... Οι ειδικοί τρόποι ανακλήσεως               153

70Β.1... Είδη, ρύθμιση........................................................................................       154

70Β.2... Ανάκληση ανακλήσεως.......................................................................       154

70Β.3... Ανάκληση ιδιόγραφης κατά 1765 ΑΚ..............................................       154

70Β.3.1. Ο τρόπος ανακλήσεως........................................................       155

70Β.3.2. Η πρόθεση ανακλήσεως.....................................................       155

70Β.3.3. Τεκμήριο προθέσεως..........................................................       155

70Β.3.4. Ολική και μερική ανάκληση..............................................       156

70Β.3.5. Περισσότερα πρωτότυπα....................................................       157

70Β.3.6. Ανάκληση ανακλήσεως......................................................       157

70Β.4... Ανάκληση μυστικής κατά 1766 ΑΚ..................................................       157

70Β.4.1. Ο τρόπος ανακλήσεως........................................................       157

70Β.4.2. Ανάκληση ανακλήσεως......................................................       158

71... Ανάκληση της ανακλήσεως...............................................................................       158

71.1...... Γενικά....................................................................................................       158

71.2...... Κατά ΑΚ 1763 αρ. 1............................................................................       158

71.3...... Κατά ΑΚ 1763 αρ. 2............................................................................       159

71.4...... Κατά ΑΚ 1764......................................................................................       159

Ε. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.....................................................................       160

72... Έννοια και πρακτική σημασία.........................................................................       160

72.1...... Έννοια....................................................................................................       160

72.2...... Πρακτική σημασία...............................................................................       160

73... Η ρύθμιση.............................................................................................................       161

73.1...... Γενικά....................................................................................................       161

73.2...... Χαρακτήρας των κανόνων.................................................................       161

73.3...... Επισκόπηση ρυθμίσεως......................................................................       161

74... Τι δημοσιεύεται...................................................................................................       162

75... Εμφάνιση της διαθήκης στο δικαστήριο.........................................................       163

75.1...... Η υποχρέωση εμφανίσεως..................................................................       163

75.2...... Αρμόδιο δικαστήριο............................................................................       163

75.3...... Ειδικά θέματα:......................................................................................       164

75.3.1.... Ταχύτητα εμφανίσεως.........................................................       164

75.3.2.... Τρόπος παραδόσεως...........................................................       164

75.3.3.... Συνυποβαλλόμενα στοιχεία...............................................       164

76... Διαδικασία δημοσιεύσεως.................................................................................       165

76.1...... Γενικά....................................................................................................       165

76.2...... Συνεδρίαση δημοσιεύσεως..................................................................       165

76.3...... Έλεγχος ελαττωμάτων.........................................................................       165

76.3.1.... Στη μυστική διαθήκη..........................................................       166

76.3.2.... Στην ιδιόγραφη διαθήκη....................................................       166

76.3.3.... Στην έκτακτη διαθήκη........................................................       166

76.4...... Ανάγνωση διαθήκης............................................................................       167

76.5...... Το πρακτικό, περαιτέρω ενέργειες....................................................       167

76.6...... Κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως «κυρίας».....................................       167

76.7...... Τέλη δημοσιεύσεως..............................................................................       168

77... Δημοσίευση από προξενική αρχή....................................................................       168

78... «Βιβλίο δημοσιευόμενων διαθηκών»..............................................................       168

ΣΤ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ.................................................................       169

i. Γενικά.........................................................................................................................       169

79... Επισκόπηση.........................................................................................................       169

79.1...... Γενικά....................................................................................................       169

79.2...... Παροχές αιτία θανάτου........................................................................       169

ii. Εγκατάσταση κληρονόμου.....................................................................................       170

80... Έννοια...................................................................................................................       170

81... Κανόνες του ΑΚ σχετικοί με την εγκατάσταση κληρονόμου.......................       170

81.1...... Γενικά....................................................................................................       171

81.2...... Κατάλειψη ολόκληρης της περιουσίας ή ποσοστού της.................       171

81.3...... Κατάλειψη ειδικού αντικειμένου («δήλου»).....................................       172

81.4...... Εγκατάσταση σε μέρος της κληρονομίας.........................................       173

81.4.1.... Η ΑΚ 1801...........................................................................       173

81.4.2.... Η ΑΚ 1802...........................................................................       174

81.5...... Εγκατάσταση σε ποσοστά υπερκαλύπτοντα την κληρονομία.......       174

81.6...... Αόριστη εγκατάσταση.........................................................................       175

81.7...... Εγκατάσταση περισσότερων προσώπων με προσδιορισμό και χωρίς προσδιορισμό των μερίδων     .......................................................................................................... 175

81.8...... Εγκατάσταση σε «κοινή» μερίδα.......................................................       176

82... Προσαύξηση........................................................................................................       176

82.1...... Έννοια, δικαιολογία, ρύθμιση...........................................................       176

82.2...... Προϋποθέσεις προσαυξήσεως............................................................       177

82.3...... Η έκπτωση εγκαταστάτου...................................................................       177

82.4...... Αποτελέσματα προσαυξήσεως...........................................................       177

82.5...... Η αρχική και η κατά προσαύξηση μερίδα ενιαία μερίδα ή όχι;...       178

82.6...... Η προσαύξηση στην περίπτωση εγκαταστάσεως σε κοινή μερίδα              178

82.7...... Προσαύξηση σε περίπτωση συρροής διαδοχής εκ διαθήκης και εξ αδια­θέτου                         179

82.8...... Αποκλεισμός της προσαυξήσεως από το διαθέτη...........................       179

82.9...... Σχέση με υποκατάσταση.....................................................................       179

83... Υποκατάσταση κληρονόμου.............................................................................       179

83.1...... Έννοια, ρύθμιση...................................................................................       180

83.2...... Δικαιολογία..........................................................................................       180

83.3...... Είδη υποκαταστάσεως.........................................................................       180

83.4...... Προϋποθέσεις υποκαταστάσεως........................................................       181

83.5...... Νομική φύση.........................................................................................       181

83.6...... Συνέπειες υποκαταστάσεως................................................................       181

83.7...... Συνυποκατάσταση................................................................................       182

83.8...... Πολύβαθμη ή διαδοχική υποκατάσταση..........................................       182

83.9...... Αμοιβαία υποκατάσταση....................................................................       182

83.10.... Σχέση υποκαταστάσεως και προσαυξήσεως....................................       183

83.11.... Νόμιμη υποκατάσταση........................................................................       183

84... Διαζευκτική εγκατάσταση..................................................................................       183

85... Αιρέσεις (και προθεσμίες) στη διαθήκη...........................................................       184

85.1...... Γενικά....................................................................................................       184

85.2...... Αίρεση ακατάληπτη.............................................................................       184

85.3...... Αίρεση αγαμίας....................................................................................       184

85.4...... Αίρεση χηρείας.....................................................................................       185

85.5...... Αίρεση δελεαστική...............................................................................       185

85.6...... Αίρεση αναβλητική παράνομη, ανήθικη, αντιφατική ή αδύνατη.       185

85.7...... Λειτουργία αναβλητικής αιρέσεως....................................................       185

85.8...... Λειτουργία διαλυτικής αιρέσεως.......................................................       185

85.9...... Αίρεση παραλείψεως ή εξακολουθήσεως πράξεως για απροσδιόριστο χρόνο                          186

85.10.... Πλασματική πλήρωση.........................................................................       186

86... Οι ρήτρες εκπτώσεως..........................................................................................       186

86.1...... Έννοια και μορφές εμφανίσεως.........................................................       186

86.2...... Λειτουργία της ρήτρας εκπτώσεως....................................................       186

Ζ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΔΙΑΘΗΚΗΣ               187

i. Γενικά.........................................................................................................................       187

87... Επισκόπηση.........................................................................................................       187

ii. Περιπτωσιολογία.....................................................................................................       187

88... Η ασάφεια (αοριστία) της διατάξεως...............................................................       187

88.1...... Γενικά....................................................................................................       187

88.2...... Η ρύθμιση του Αστικού Κώδικα........................................................       188

88.3...... Διατάξεις ερμηνευτικές αοριστίας.....................................................       188

89... Διάσταση μεταξύ δηλώσεως και βουλήσεως...................................................       189

89.1...... Είδη διαστάσεως...................................................................................       189

89.2...... Εκούσια διάσταση................................................................................       189

89.3...... Ακούσια διάσταση...............................................................................       189

90... Αυθύπαρκτη βούληση του διαθέτη...................................................................       190

90.1...... Η ρύθμιση..............................................................................................       190

90.2...... Εξαιρέσεις.............................................................................................       191

90.3...... Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................................       191

91... Τα ελαττώματα της βουλήσεως του διαθέτη....................................................       191

91.1...... Γενικά....................................................................................................       191

91.2...... Η πλάνη.................................................................................................       191

91.2.1.... Πλάνη ως προς τα παραγωγικά αίτια...............................       191

91.2.2.... Η ΑΚ 1785...........................................................................       192

91.2.3.... Η ΑΚ 1786...........................................................................       193

91.3...... Η απάτη.................................................................................................       194

91.4...... Η απειλή................................................................................................       194

92... Αντίθεση στο νόμο ή τα χρηστά ήθη................................................................       195

Η. Η ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΑΚΥΡΩΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΘΗΚΩΝ...............................       196

93... Γενικά...................................................................................................................       196

94... Η ακυρότητα των διαθηκών..............................................................................       196

94.1...... Αρχική και επιγενόμενη ακυρότητα.................................................       196

94.1.1.... Αρχική ακυρότητα..............................................................       196

94.1.2.... Επιγενόμενη ακυρότητα.....................................................       197

94.1.3.... Επιγενόμενη ακυρότητα και ανίσχυρο διαθήκης...........       197

94.2...... Ενέργεια ακυρότητας...........................................................................       197

94.3...... Αναγνώριση εγκυρότητας ή ακυρότητας διαθήκης........................       197

94.4...... Μετατροπή άκυρης διαθήκης.............................................................       198

95... Η ακυρωσία των διαθηκών...............................................................................       198

95.1...... Λόγοι ακυρώσεως................................................................................       198

95.2...... Φύση δικαιώματος ακυρώσεως.........................................................       198

95.3...... Ενάγων – εναγόμενος..........................................................................       198

95.4...... Απώλεια δικαιώματος ακυρώσεως....................................................       199

95.5...... Ειδικότερα η παραγραφή του δικαιώματος ακυρώσεως...............       199

95.6...... Συνέπεια ακυρώσεως...........................................................................       199

Θ. ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΘΗΚΩΝ...........................................................................       200

96... Γενικά...................................................................................................................       200

96.1...... Γενικά....................................................................................................       200

96.2...... Υποκειμενική ερμηνεία.......................................................................       200

96.3...... Ερμηνευτικές αρχές..............................................................................       200

96.4...... Ειδικοί ερμηνευτικοί κανόνες............................................................       201

97... Ο σκοπός του διαθέτη και η ερμηνεία της διαθήκης......................................       201

98... Ερμηνεία της διαθήκης σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών...............       201

99... Ερμηνεία διατάξεων τελευταίας βουλήσεως υπέρ κοινωφελών σκοπών...       202

IV.. Η ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ...........................................       203

Α. ΕΝΝΟΙΑ, ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ ......................................................................................................................... 203

100. Έννοια και προϋποθέσεις της εξ αδιαθέτου κληρονομικής διαδοχής.........       203

100.1.... Έννοια, ορολογία, ορισμός................................................................       203

100.2.... Η διαδοχή..............................................................................................       204

100.3.... Δικαιολογία εξ αδιαθέτου διαδοχής..................................................       205

100.4.... Προϋποθέσεις........................................................................................       206

100.4.1.. In abstracto..........................................................................       206

100.4.2.. In concreto...........................................................................       207

100.4.3.. Απόδειξη...............................................................................       207

100.5.... Η ρύθμιση..............................................................................................       208

101. Βασικές αρχές της κληρονομικής διαδοχής εξ αδιαθέτου............................       208

101.1.... Γενικά, το πρόβλημα...........................................................................       208

101.2.... Οι βασικές αρχές..................................................................................       209

101.3.... Τα συγκρουόμενα συμφέροντα..........................................................       209

101.3.1.. Συμφέρον κληρονομουμένου............................................       209

101.3.2.. Συμφέρον συγγενών............................................................       210

101.3.3.. Συμφέρον συζύγου...............................................................       210

101.3.4.. Συμφέρον κράτους..............................................................       210

101.3.5.. Η λύση της συγκρούσεως...................................................       211

102. Το σύστημα των γενεών – Ρίζα – Γραμμή – Ισομοιρία................................       212

102.1.... Γενικά, προσδιορισμός κύκλου συγγενών, προσδιορισμός σειράς προτεραιότητας                .......................................................................................................... 212

102.2.... Η γενεά...................................................................................................       212

102.3.... Η τάξη....................................................................................................       213

102.4.... Η σειρά των τάξεων.............................................................................       214

102.5.... Προτεραιότητα στην ίδια τάξη, γενικά.............................................       214

102.6.... Αρχή ισομοιρίας..................................................................................       215

102.7.... Αρχή της κατά ρίζες διαδοχής............................................................       215

102.8.... Αρχή της κατά γραμμές διαδοχής......................................................       216

102.9.... Γραφική παράσταση γενεών..............................................................       219

102.10. Γραφική παράσταση ρίζας.................................................................       219

102.11. Γραφική παράσταση γραμμών και ριζών........................................       220

Β. ΟΙ ΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΞ ΑΔΙΑΘΕΤΟΥ ΔΙΑΔΟΧΗΣ..............................................       221

i. Γενικά.........................................................................................................................       221

103. Επισκόπηση.........................................................................................................       221

103.1.... Γενικά....................................................................................................       221

103.2.... Οι έξι τάξεις...........................................................................................       221

103.3.... Διαδοχή τάξεων....................................................................................       222

103.4.... Διαδοχή κατά ρίζες..............................................................................       222

103.5.... Διαδοχή κατά γραμμές........................................................................       222

103.6.... Προσαύξηση.........................................................................................       223

103.7.... Σχέση διαδοχής τάξεων, διαδοχής κατά ρίζες και προσαυξήσεως               223

104. Αφηρημένη ή ενδεχόμενη ή σύγχρονη κλήση όλων των τάξεων των εξ αδιαθέτου κληρονόμων          ......................................................................................................................... 223

104.1.... «Πλασματική» και «πραγματική» επαγωγή της κληρονομίας.....       223

104.2.... Πρακτική σημασία...............................................................................       224

ii. Η πρώτη τάξη...........................................................................................................       224

105. Ποιοι συγγενείς κληρονομούν στην πρώτη τάξη...........................................       224

105.1.... Γενικά....................................................................................................       224

105.2.... Οι κατιόντες..........................................................................................       225

105.3.... Επισκόπηση προβλημάτων................................................................       226

106. Το περιερχόμενο στους συγγενείς της πρώτης τάξεως μέρος της κληρονομίας        227

107. Αρχές που διέπουν την κληρονομική διαδοχή στην πρώτη τάξη................       227

107.1.... Η σειρά προτεραιότητας.....................................................................       227

107.2.... Αρχή ισομοιρίας – κατιόντες πρώτου βαθμού, ρίζες.....................       228

107.3.... Διαδοχή κατά ρίζες – απώτεροι κατιόντες/κληρονόμοι................       228

107.4.... Προσαύξηση στους ομόρριζους.........................................................       228

107.5.... Προσαύξηση στους συγκληρονόμους...............................................       228

107.6.... Διαδοχή κατά ρίζες και προσαυξήσεις.............................................       229

108. Γραφική παράσταση της κληρονομικής διαδοχής στην πρώτη τάξη.........       229

iii. Η δεύτερη τάξη........................................................................................................       231

109. Ποιοι συγγενείς κληρονομούν στη δεύτερη τάξη...........................................       231

109.1.... Γενικά....................................................................................................       231

109.2.... Οι συγγενείς/κληρονόμοι....................................................................       231

109.3.... Επισκόπηση προβλημάτων................................................................       232

110. Το περιερχόμενο στους συγγενείς της δεύτερης τάξεως μέρος της κληρονομίας     233

111. Αρχές της κληρονομικής διαδοχής στη δεύτερη τάξη..................................       233

111.1.... Η σειρά προτεραιότητας.....................................................................       233

111.2.... Αρχή ισομοιρίας – γονείς και αδελφοί, ρίζες..................................       234

111.3.... Διαδοχή κατά ρίζες, τέκνα αδελφών και τέκνα τέκνων..................       235

111.4.... Προσαύξηση στους ομόρριζους.........................................................       236

111.5.... Προσαύξηση στους συγκληρονόμους...............................................       237

111.6.... Διαδοχή κατά ρίζες και προσαυξήσεις.............................................       238

iv. Η τρίτη τάξη............................................................................................................       239

112. Ποιοι συγγενείς κληρονομούν στην τρίτη τάξη.............................................       239

112.1.... Γενικά....................................................................................................       239

112.2.... Οι συγγενείς/κληρονόμοι....................................................................       239

112.3.... Επισκόπηση προβλημάτων................................................................       240

113. Το περιερχόμενο στους συγγενείς της τρίτης τάξεως μέρος της κληρονομίας          241

114. Αρχές της κληρονομικής διαδοχής στην τρίτη τάξη......................................       241

114.1.... Η σειρά προτεραιότητας.....................................................................       241

114.2.... Αρχή ισομοιρίας – παππούδες και γιαγιάδες, ρίζες, γραμμές.......       243

114.3.... Διαδοχή κατά ρίζες, τέκνα και εγγονοί παππούδων και γιαγιάδων             243

114.4.... Προσαύξηση στους ομόρριζους.........................................................       244

114.5.... Προσαύξηση στους ομόγραμμους.....................................................       246

114.6.... Προσαύξηση στους συγκληρονόμους...............................................       247

114.7.... Διαδοχή κατά ρίζες και προσαυξήσεις.............................................       249

ν. Η τέταρτη τάξη.........................................................................................................       249

115. Ποιοι συγγενείς κληρονομούν στην τέταρτη τάξη.........................................       249

115.1.... Γενικά....................................................................................................       249

115.2.... Οι συγγενείς/κληρονόμοι....................................................................       250

115.3.... Επισκόπηση προβλημάτων................................................................       251

116. Το περιερχόμενο στους συγγενείς της τέταρτης τάξεως μέρος της κληρονομίας      251

117. Αρχές της κληρονομικής διαδοχής στην τέταρτη τάξη.................................       251

117.1.... Γενικά....................................................................................................       251

117.2.... Αρχή της ισομοιρίας............................................................................       251

117.3.... Προσαύξηση στους συγκληρονόμους...............................................       252

vi. Η πέμπτη τάξη.........................................................................................................       252

118. Ο σύζυγος μόνος κληρονόμος στην πέμπτη τάξη...........................................       252

vii. Η έκτη τάξη............................................................................................................       253

119. Το δημόσιο μόνος κληρονόμος στην έκτη τάξη............................................       253

119.1.... Η ΑΚ 1824 και η ΑΚ 972...................................................................       253

119.2.... Ειδικές παρατηρήσεις..........................................................................       254

viii. Ειδικά θέματα........................................................................................................       254

120. Το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συζύγου ή συμβίου....................       254

120.1.... Γενικά....................................................................................................       254

120.2.... Αντικείμενο έρευνας............................................................................       255

120.3.... Ειδικές προϋποθέσεις κληρονομικού δικαιώματος επιζώντος συζύγου ή συμ­βίου                 255

120.4.... Το εξαίρετο...........................................................................................       256

120.5.... Υπεισέλευση στη μισθωτική σχέση για την οικογενειακή στέγη..       257

120.6.... Κληρονομικό δικαίωμα και αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα             258

121. Το κληρονομικό δικαίωμα του «εξώγαμου» τέκνου (παλαιό δίκαιο)........       258

121.1.... Σχέση εξωγάμου – μητέρας................................................................       258

121.2.... Σχέση εξωγάμου – γεννήτορα............................................................       259

121.2.1.. Περιορισμός κληρονομικού δικαιώματος εξωγάμου....       259

121.2.2.. Διάσπαση συστήματος τάξεων..........................................       259

121.2.3.. Περιπτωσιολογία.................................................................       259

122. Ειδικότερα το κληρονομικό δικαίωμα των ετεροθαλών αδελφών.............       260

122.1.... Ετεροθαλείς και αμφιθαλείς αδελφοί – περιπτωσιολογία.............       260

122.2.... Η ΑΚ 1815............................................................................................       261

122.3.... Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................................       262

122.4.... Ο υπολογισμός του κληρονομικού μεριδίου ετεροθαλούς............       262

122.5.... Μόνο γονείς συγκληρονόμοι με ετεροθαλείς..................................       265

122.6.... Προσαύξηση στους συγκληρονόμους...............................................       266

122.7.... Προσαύξηση στους ομόρριζους.........................................................       266

122.8.... Η ΑΚ 1815 εδ. β’..................................................................................       267

123. Το κληρονομικό δικαίωμα στις περιπτώσεις πολλαπλής συγγένειας.........       267

123.1.... Γενικά....................................................................................................       267

123.2.... Περιπτωσιολογία – παραδείγματα....................................................       267

V.... Η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ (ΝΟΜΙΜΗ ΜΟΙΡΑ).....       271

i. Γενικά.........................................................................................................................       271

124. Έννοια, φύση και λειτουργία της αναγκαστικής διαδοχής...........................       271

124.1.... Έννοια....................................................................................................       271

124.2.... Δικαιολογία..........................................................................................       272

124.3.... Περιπτωσιολογία, συρροή..................................................................       272

124.4.... Ρύθμιση..................................................................................................       273

124.5.... Το δικαίωμα του νόμιμου μεριδούχου..............................................       273

125. Σύγκρουση συμφερόντων και αρχές της αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής    274

125.1.... Τα συγκρουόμενα συμφέροντα, γενικά............................................       274

125.2.... Τα συμφέροντα του κληρονομουμένου............................................       275

125.3.... Τα συμφέροντα των μεριδούχων.......................................................       276

125.4.... Τα συμφέροντα των εγκαταστάτων κ.λπ..........................................       276

125.5.... Τα συμφέροντα των δωρεοδόχων......................................................       276

125.6.... Τα συμφέροντα των τρίτων συναλλασσομένων..............................       276

125.7.... Τα συμφέροντα του κράτους (κοινωνίας)........................................       276

125.8.... Αξιολόγηση...........................................................................................       276

125.9.... Αρχές της αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής, γενικά............       278

125.10. Οι επί μέρους αρχές..............................................................................       278

125.11. Ειδικότερα η αρχή της προστασίας της οικογένειας......................       279

126. Προϋποθέσεις της αναγκαστικής κληρονομικής διαδοχής..........................       279

ii. Οι αναγκαίοι κληρονόμοι (νόμιμοι μεριδούχοι)................................................       279

127. Γενικά...................................................................................................................       279

128. Οι τάξεις της αναγκαστικής διαδοχής..............................................................       280

128.1.... Γενικά, οι δύο τάξεις............................................................................       280

128.1.1.. Η πρώτη τάξη.......................................................................       281

128.1.2.. Η δεύτερη τάξη.....................................................................       281

128.1.3.. Ο επιζών σύζυγος ή σύμβιος..............................................       282

128.2.... Διαδοχή κατά ρίζες..............................................................................       282

128.3.... Διαδοχή τάξεων....................................................................................       284

128.4.... Ειδικότερα η παραίτηση από τη νόμιμη μοίρα...............................       284

128.4.1.. Έννοια...................................................................................       285

128.4.2.. Μερική παραίτηση..............................................................       285

iii. Ο υπολογισμός της νόμιμης μοίρας.....................................................................       285

129. Το ποσοστό της νόμιμης μοίρας.......................................................................       285

129.1.... Η ΑΚ 1825............................................................................................       285

129.2.... Προσδιορισμός της υποθετικής εξ αδιαθέτου μερίδας γενικά.......       286

129.3.... Προβλήματα..........................................................................................       286

129.4.... Έκταση εφαρμογής της ΑΚ 1830......................................................       287

129.5.... Προσαύξηση.........................................................................................       289

129.6.... Κριτικές παρατηρήσεις.......................................................................       290

130. Ο προσδιορισμός της κληρονομίας.................................................................       291

130.1.... Γενικά....................................................................................................       291

130.2.... Πραγματική κληρονομία – Καθαρή πραγματική κληρονομία....       291

130.3.... Πλασματική κληρονομία....................................................................       291

131. Ο υπολογισμός της νόμιμης μοίρας.................................................................       292

131.1.... Γενικά....................................................................................................       292

131.2.... Ο υπολογισμός, όταν δεν υπάρχουν προσθετέες παροχές..............       293

131.3.... Ο υπολογισμός, όταν υπάρχουν προσθετέες παροχές.....................       293

131.4.... Ο υπολογισμός επί καταλογιστέων παροχών και συνεισφοράς...       294

132. Νόμιμη μοίρα και συζυγικό εξαίρετο..............................................................       294

132.1.... Η ΑΚ 1831 § 3.....................................................................................       294

132.2.... Ο μη συνυπολογισμός του εξαιρέτου................................................       294

132.3.... Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................................       295

iv. Κατάλειψη της νόμιμης μοίρας............................................................................       296

133. Γενικά...................................................................................................................       296

134. Εγκατάσταση του νόμιμου μεριδούχου ως κληρονόμου..............................       296

134.1.... Εγκατάσταση σε ποσοστό της κληρονομίας....................................       297

134.2.... Εγκατάσταση σε δήλο..........................................................................       298

135. Κατάλειψη κληροδοσίας υπέρ του αναγκαίου κληρονόμου........................       298

136. «Κατάλειψη» (κάλυψη) της νόμιμης μοίρας με καταλογιστέες παροχές.....       299

136.1.... Γενικά....................................................................................................       299

136.2.... Καταλογιστέες παροχές.......................................................................       300

136.3.... Υπολογισμός αξίας καταλογιστέων παροχών.................................       300

136.4.... Διαδικασία καταλογισμού..................................................................       300

136.5.... Καταλογισμός επί εκπτώσεως λήπτη κατιόντος..............................       301

136.6.... Καταλογιστέες παροχές και συνεισφορά..........................................       302

137. Κατάλειψη της νόμιμης μοίρας με δωρεά αιτία θανάτου ή με τρόπο..........       302

ν. Περιορισμοί της νόμιμης μοίρας..........................................................................       303

138. Γενικά...................................................................................................................       303

138.1.... Η αρχή της ακεραιότητας της νόμιμης μοίρας και οι παραβιάσεις της      303

138.2.... Η ακυρότητα της διαθήκης που παραβιάζει την αρχή της ακεραιότητας της νόμιμης μοίρας                .......................................................................................................... 303

139. Ειδικότερα οι περιορισμοί της νόμιμης μοίρας.............................................       304

139.1.... Η ΑΚ 1829............................................................................................       304

139.2.... Οι υπαγόμενοι στην ΑΚ 1829 περιορισμοί.....................................       304

139.3.... Τύχη περιορισμών...............................................................................       305

139.4.... Η σοκίνεια ρήτρα.................................................................................       305

vi. Προστασία της νόμιμης μοίρας............................................................................       305

140. Προσβολές της νόμιμης μοίρας και άμυνα (γενικά)......................................       305

140.1.... Προσβολές από τον κληρονομούμενο..............................................       306

140.1.1.. Έννοια προσβολής..............................................................       306

140.1.2.. Άμυνα κατά προσβολής......................................................       307

140.1.3.. Ειδικότερα η άμυνα κατά των εν ζωή χαριστικών δικαιοπραξιών                             309

140.1.4.. Ειδικότερα η άμυνα κατά των αιτία θανάτου δικαιοπραξιών      309

140.2.... Προσβολές από τρίτους.......................................................................       310

140.3.... Αγωγές μεριδούχου ως κληρονόμου.................................................       310

140.4.... Προστασία μεριδούχου κατά αιτία θανάτου πράξεων του κληρονομουμένου                           310

141. Η μέμψη άστοργης δωρεάς – επισκόπηση......................................................       311

141.1.... Γενικά....................................................................................................       311

141.2.... Σχέση πλασματικής κληρονομίας και μέμψεως..............................       311

141.3.... Σύντομη επισκόπηση...........................................................................       311

141.4.... Ζητήματα ορολογίας...........................................................................       312

141.5.... Η σύγκρουση συμφερόντων...............................................................       313

142. Η μέμψη άστοργης δωρεάς – προϋποθέσεις...................................................       314

142.1.... Κληρονομική διαδοχή και μέμψη.....................................................       314

142.2.... Επισκόπηση προϋποθέσεων...............................................................       315

142.3.... Ειδικότερα η ύπαρξη αναγκαίων κληρονόμων..............................       315

142.4.... Ειδικότερα η προσβολή της νόμιμης μοίρας...................................       315

142.5.... Ειδικότερα η αδυναμία καλύψεως της νόμιμης μοίρας από την κληρονομία                            317

142.6.... Ειδικότερα η ύπαρξη «άστοργης» δωρεάς.......................................       318

142.6.1.. Τα προβλήματα....................................................................       318

142.6.2.. Έννοια δωρεάς.....................................................................       318

142.6.3.. Δωρεά προς τρίτους............................................................       320

142.6.4.. Δωρεά προς μεριδούχο.......................................................       320

142.6.5.. Δωρεά προσθετέα αλλά μη καταλογιστέα........................       321

142.6.6.. Η αστοργία...........................................................................       322

142.6.7.. Παραδείγματα......................................................................       322

142.6.8.. Ύπαρξη δωρεοδόχου και δωρεάς.....................................       324

142.7.... Περίπτωση περισσότερων δωρεών...................................................       324

142.7.1.. Παράδειγμα..........................................................................       325

142.7.2.. Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................       325

142.7.3.. Δωρεές της ίδιας μέρας.......................................................       326

142.7.4.. Ειδικότερα η ανεπάρκεια της μεταγενέστερης δω­ρεάς.       326

143. Η μέμψη άστοργης δωρεάς, διαδικασία και αποτελέσματα.........................       327

143.1.... Γενικά....................................................................................................       327

143.2.... Ενάγων – εναγόμενος..........................................................................       328

143.3.... Δικαστήριο, διαδικασία......................................................................       328

143.4.... Βάση αγωγής........................................................................................       328

143.5.... Αίτημα αγωγής.....................................................................................       329

143.6.... Άμυνα εναγομένου, ενστάσεις............................................................       330

143.6.1.. Ένσταση παραγραφής........................................................       330

143.6.2.. Ένσταση καταβολής ισαξίου.............................................       331

143.6.3.. Ένσταση προσφοράς ισαξίου............................................       331

143.6.4.. Ένσταση ελλείψεως προϋποθέσεων..................................       332

143.6.5.. Ένσταση καλύψεως νόμιμης μοίρας.................................       332

143.6.6.. Ένσταση 281 ΑΚ.................................................................       332

143.6.7.. Ένσταση παραιτήσεως........................................................       332

143.6.8.. Άλλες ενστάσεις....................................................................       332

143.7.... Ανατροπή δωρεάς................................................................................       333

143.7.1.. Ανατροπή και αδικαιολόγητος πλουτισμός....................       333

143.7.2.. Ευθύνη δωρεοδόχου/εναγομένου......................................       334

143.7.3.. Ευθύνη τρίτων......................................................................       334

143.8.... Ευθύνη δωρεοδόχου για το χρόνο πριν από το θάνατο του κληρονομουμένου                         334

143.9.... Ευθύνη δωρεοδόχου για το χρόνο μετά το θάνατο του κληρονομουμένου                 335

143.9.1.. Ερμηνευτικά προβλήματα..................................................       335

143.9.2.. Οι δύο γνώμες.......................................................................       336

143.9.3.. Κριτική – ιδία θέση.............................................................       336

143.9.4.. Αδικοπρακτική ευθύνη.......................................................       338

143.10. Ευθύνη τρίτων.......................................................................................       338

143.10.1.. Τρίτος δωρεοδόχος...........................................................       338

143.10.2.. Καταδολίευση δανειστών.................................................       339

143.10.3.. Αδικοπρακτική ευθύνη.....................................................       339

vii. Η στέρηση της νόμιμης μοίρας (αποκλήρωση)................................................       340

144. Γενικά...................................................................................................................       340

144.1.... Οι ΑΚ 1713 και 1839, ορισμός αποκληρώσεως............................       340

144.2.... Αποκλήρωση σε ευρεία έννοια..........................................................       340

144.2.1.. Η ΑΚ 1713...........................................................................       341

144.2.2.. Ειδικότερα η διαθήκη.........................................................       342

144.2.3.. Άλλες περιπτώσεις...............................................................       343

144.2.4.. Αποκλήρωση μόνο φυσικών προσώπων........................       344

144.2.5.. Αποτελέσματα......................................................................       344

144.3.... Αποκλήρωση σε στενή έννοια............................................................       345

144.4.... Αποκλήρωση και ιδιωτική αυτονομία.............................................       345

144.5.... Ολική και μερική αποκλήρωση.........................................................       346

145. Η αποκλήρωση σε στενή έννοια.......................................................................       346

145.1.... Γενικά....................................................................................................       346

145.1.1.. Κατηγορίες αποκληρώσεως...............................................       347

145.1.2.. Δικαιολογία..........................................................................       347

145.2.... Το «δικαίωμα» αποκληρώσεως.........................................................       349

145.3.... Τα συγκρουόμενα συμφέροντα..........................................................       350

145.4.... Προϋποθέσεις, γενικά..........................................................................       350

145.4.1.. Τυπικές/ουσιαστικές...........................................................       351

145.4.2.. Θετικές/αρνητικές................................................................       351

145.5.... Ειδικότερα η διάταξη αποκληρώσεως..............................................       352

145.6.... Ειδικότερα η μνεία του λόγου αποκληρώσεως...............................       353

145.6.1.. Περιεχόμενο μνείας.............................................................       353

145.6.2.. Η ύπαρξη του λόγου ως αίρεση.........................................       354

145.6.3.. Αιτιώδης σύνδεσμος............................................................       354

145.7.... Λόγοι αποκληρώσεως υπέρ ανιόντος...............................................       355

145.7.1.. Επιβουλή ζωής.....................................................................       355

145.7.2.. Σωματικές κακώσεις...........................................................       357

145.7.3.. Κακούργημα ή σοβαρό πλημμέλημα...............................       358

145.7.4.. Αθέτηση υποχρεώσεως διατροφής....................................       358

145.7.5.. Βίος άτιμος ή ανήθικος......................................................       359

145.8.... Λόγοι αποκληρώσεως υπέρ κατιόντος (τέκνου).............................       360

145.9.... Λόγος αποκληρώσεως υπέρ συζύγου................................................       360

145.9.1.. Η υπαιτιότητα......................................................................       361

145.9.2.. Συναινετικό διαζύγιο..........................................................       361

145.10. Άρση της αποκληρώσεως...................................................................       361

145.11. Αποτελέσματα της αποκληρώσεως....................................................       362

146. Αποκλήρωση για λόγους πρόνοιας («επί προνοία»).....................................       363

146.1.... Έννοια....................................................................................................       363

146.2.... Προϋποθέσεις........................................................................................       363

146.3.... Περιεχόμενο – αποτελέσματα.............................................................       364

VI.. Η ΠΕΡΙΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟ..............       365

i. Γενικά.........................................................................................................................       365

147. Επαγωγή και κτήση της κληρονομίας.............................................................       365

147.1.... Έννοια, ορολογία.................................................................................       365

147.2.... Χρόνος επαγωγής.................................................................................       365

147.3.... Συνέπειες επαγωγής – Το κληρονομικό δικαίωμα.........................       366

148. Αρχή της άμεσης και αυτοδίκαιης κτήσεως της κληρονομίας.....................       366

148.1.... Έννοια και περιεχόμενο......................................................................       366

148.2.... Εξαιρέσεις από την αρχή....................................................................       367

148.3.... Προστασία του κληρονόμου από τους κινδύνους της αρχής.........       367

149. Η προσωρινή κτήση της κληρονομίας............................................................       368

149.1.... Προσωρινός και οριστικός κληρονόμος.........................................       368

149.2.... Το δικαίωμα του προσωρινού κληρονόμου....................................       368

150. Διαδοχικές επαγωγές της κληρονομίας...........................................................       369

ii. Η αποδοχή της κληρονομίας.................................................................................       370

151. Γενικά...................................................................................................................       370

151.1.... Έννοια και φύση αποδοχής................................................................       370

151.2.... Συνέπειες αποδοχής.............................................................................       371

151.3.... Το δικαίωμα αποδοχής.......................................................................       371

151.3.1.. Δικαιούχος............................................................................       371

151.3.2.. Οι κληρονόμοι του κληρονόμου.......................................       371

151.3.3.. Απώλεια................................................................................       372

152. Προϋποθέσεις έγκυρης αποδοχής.....................................................................       372

152.1.... Γενικοί κανόνες....................................................................................       372

152.2.... Ειδικότερα η ΑΚ 1853........................................................................       373

153. Η ακυρωσία της αποδοχής................................................................................       374

153.1.... Η ρύθμιση..............................................................................................       374

153.2.... Εναγόμενος...........................................................................................       374

153.3.... Συνέπεια ακυρώσεως...........................................................................       375

154. Η σιωπηρή αποδοχή της κληρονομίας............................................................       375

155. Η πλασματική αποδοχή της κληρονομίας......................................................       375

156. Η αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής.................................................       376

156.1.... Έννοια και δικαιολογία του ευεργετήματος....................................       376

156.1.1.. Ορολογία..............................................................................       376

156.1.2.. Προστατευόμενα συμφέροντα...........................................       376

156.1.3.. Έννοιες..................................................................................       377

156.1.4.. Δικαιούχοι ευεργετήματος.................................................       377

156.2.... Η ρύθμιση (επισκόπηση)....................................................................       378

156.3.... Φύση κανόνων......................................................................................       379

156.4.... Διαδικασία αποδοχής με το ευεργέτημα...........................................       379

156.5.... Η απογραφή..........................................................................................       380

156.6.... Αποτελέσματα αποδοχής με το ευεργέτημα......................................       380

156.7.... Διοίκηση κληρονομικής ομάδας.......................................................       381

156.8.... Προορισμός κληρονομικής ομάδας..................................................       382

156.9.... Έκπτωση από το ευεργέτημα..............................................................       383

iii. Αναίρεση της κτήσεως της κληρονομίας............................................................       383

157. Γενικά...................................................................................................................       383

158. Η αποποίηση της κληρονομίας........................................................................       384

158.1.... Η αρχή «ουδείς άκων κληρονόμος»..................................................       384

158.2.... Το δικαίωμα αποποιήσεως.................................................................       385

158.2.1.. Η ΑΚ 1853...........................................................................       385

158.2.2.. Οι ΑΚ 1854, 1855...............................................................       385

158.3.... Φύση της αποποιήσεως.......................................................................       386

158.4.... Προϋποθέσεις έγκυρης αποποιήσεως...............................................       386

158.5.... Προθεσμία αποποιήσεως....................................................................       387

158.5.1.. Γενικά....................................................................................       387

158.5.2.. Διάρκεια................................................................................       388

158.5.3.. Έναρξη..................................................................................       388

158.5.4.. Λήξη......................................................................................       388

158.6.... Διαδικασία αποποιήσεως...................................................................       388

158.7.... Ακυρωσία αποποιήσεως.....................................................................       389

158.8.... Αποτελέσματα αποποιήσεως..............................................................       389

159. Η κληρονομική αναξιότητα (γενικά)...............................................................       390

159.1.... Γενικά....................................................................................................       390

159.2.... Η ρύθμιση, επισκόπηση......................................................................       390

159.3.... Ratio κληρονομικής αναξιότητας.....................................................       391

159.4.... Η «επικουρικότητα» της κληρονομικής αναξιότητας....................       391

160. Η ρύθμιση της κληρονομικής αναξιότητας....................................................       392

160.1.... Ποιοι μπορούν να κηρυχθούν ανάξιοι.............................................       392

160.2.... Ποιοι κηρύσσονται ανάξιοι in concreto..........................................       392

160.2.1.. Λόγοι αναξιότητας γενικά.................................................       393

160.2.2.. Περιπτωσιολογία.................................................................       393

160.2.3.. Έκλειψη λόγου αναξιότητας..............................................       395

160.2.4.. Παραίτηση από προστασία ΑΚ 1860..............................       396

160.3.... Κήρυξη αναξιότητας............................................................................       396

160.3.1.. Το δικαίωμα.........................................................................       396

160.3.2.. Άσκηση του δικαιώματος...................................................       397

α... Αγωγή ή και ένσταση;..................................................       397

β... Δικαστήριο.....................................................................       397

γ... Ενάγων – Εναγόμενος..................................................       397

160.3.3.. Απώλεια δικαιώματος.........................................................       398

160.3.4.. Ειδικά στην κληροδοσία....................................................       398

160.4.... Συνέπειες κηρύξεως αναξιότητας......................................................       398

160.4.1.. Έκπτωση κληρονόμου........................................................       399

160.4.2.. Έκπτωση καταπιστευματοδόχου.......................................       399

160.4.3.. Έκπτωση κληροδόχου........................................................       400

160Α. Σύγκριση αναξιότητας, αποποιήσεως και αποκληρώσεως.......................       400

VII. Η ΣΧΟΛΑΖΟΥΣΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ.....................................................................       401

161. Έννοια, περιπτωσιολογία, ρύθμιση.................................................................       401

161.1.... Έννοια....................................................................................................       401

161.2.... Περιπτωσιολογία.................................................................................       401

161.3.... Ρύθμιση..................................................................................................       402

162. Κηδεμονία της σχολάζουσας κληρονομίας.....................................................       403

162.1.... Γενικά....................................................................................................       403

162.2.... Έννοια κηδεμονίας, κηδεμόνα...........................................................       403

162.3.... Διορισμός κηδεμόνα............................................................................       404

162.3.1.. Προϋποθέσεις.......................................................................       404

162.3.2.. Αρμοδιότητα, διαδικασία...................................................       404

162.3.3.. Προσωρινός κηδεμόνας.....................................................       404

162.3.4.. Ειδικός κηδεμόνας..............................................................       405

162.3.5.. Στα κοινωφελή ιδρύματα...................................................       405

162.4.... Το λειτούργημα του κηδεμόνα...........................................................       405

162.4.1.. Έναρξη..................................................................................       405

162.4.2.. Έργο......................................................................................       405

162.4.3.. Αμοιβή, δαπάνες..................................................................       405

162.4.4.. Παύση, αντικατάσταση.......................................................       405

162.4.5.. Λήξη......................................................................................       406

162.5.... Κηδεμόνας – κληρονόμος – τρίτος...................................................       406

162.6.... Λήξη της κηδεμονίας...........................................................................       407

163. Σχολάζουσα κληρονομία με κληρονόμο κυοφορούμενο.............................       407

163.1.... Η ΑΚ 1867............................................................................................       407

163.2.... Η ρύθμιση..............................................................................................       407

163.2.1.. Φύση αξιώσεως....................................................................       408

163.2.2.. Προϋποθέσεις.......................................................................       408

163.2.3.. Η διατροφή...........................................................................       408

163.2.4.. Η ΑΚ 1867 εδ. β’.................................................................       408

163.2.5.. Άσκηση αξιώσεως...............................................................       408

164. Μη ανεύρεση του κληρονόμου. Βεβαίωση ότι κληρονόμος το δημόσιο...       409

164.1.... Γενικά....................................................................................................       409

164.2.... Η ρύθμιση..............................................................................................       409

164.2.1.. Η προϋπόθεση......................................................................       409

164.2.2.. Αρμόδιο δικαστήριο...........................................................       409

164.2.3.. Δημοσιεύσεις κ.λπ...............................................................       410

164.2.4.. Η βεβαίωση..........................................................................       410

164.3.... Το τεκμήριο..........................................................................................       410

164.4.... Η ΑΚ 1870............................................................................................       410

VIII. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ................................................................       411

i. Γενικά.........................................................................................................................       411

165. Επισκόπηση.........................................................................................................       411

165.1.... Προστασία κληρονόμου ως δικαιούχου δικαιωμάτων της κληρονομίας   411

165.2.... Προστασία κληρονομικού δικαιώματος..........................................       411

165.3.... Προστασία του ius succedendi...........................................................       412

165.4.... Προστασία του νόμιμου μεριδούχου.................................................       412

ii. Αξίωση παροχής πληροφοριών............................................................................       412

166. Η αξίωση του άρθρου 1880 ΑΚ.......................................................................       412

167. Η αξίωση του άρθρου 304 ΑΚ..........................................................................       412

iii. Η αγωγή περί κλήρου............................................................................................       413

168. Γενικά...................................................................................................................       413

168.1.... Έννοια....................................................................................................       413

168.2.... Φύση της αγωγής/αξιώσεως...............................................................       413

168.3.... Ειδικά δικονομικά θέματα..................................................................       414

168.4.... Πρακτική σημασία...............................................................................       415

168.5.... Παραγραφή...........................................................................................       415

169. Δικαιούχος της περί κλήρου αγωγής (ενάγων)...............................................       415

170. Εναγόμενος..........................................................................................................       416

170.1.... Ο νομέας κληρονομίας........................................................................       416

170.2.... Ο αγοραστής κληρονομίας, ΑΚ 1882...............................................       417

171. Αντικείμενο της αγωγής περί κλήρου..............................................................       418

171.1.... Γενικά....................................................................................................       418

171.2.... Περιπτωσιολογία.................................................................................       418

172. Τι αποδεικνύει ο εναγών – Βάση αγωγής.......................................................       419

173. Άμυνα εναγομένου – ιδίως ενστάσεις...............................................................       420

173.1.... Γενικά, άρνηση, ενστάσεις..................................................................       420

173.2.... Ενστάσεις...............................................................................................       420

173.2.1.. Ένσταση παραγραφής........................................................       420

173.2.2.. Ένσταση χρησικτησίας.......................................................       421

173.2.3.. Ένσταση επισχέσεως...........................................................       422

174. Ευθύνη του εναγομένου......................................................................................       422

174.1.... Γενικά....................................................................................................       423

174.1.1.. Διακρίσεις.............................................................................       423

174.1.2.. Ευθύνη και κατά γενικές διατάξεις;..................................       423

174.2.... Ευθύνη καλόπιστου νομέα..................................................................       423

174.2.1.. Για τα κληρονομιαία..........................................................       423

174.2.2.. Για τα ωφελήματα και την επαύξηση...............................       424

174.3.... Ευθύνη κακόπιστου νομέα..................................................................       424

174.3.1.. Πριν από την υπερημερία...................................................       424

174.3.2.. Μετά την υπερημερία..........................................................       425

174.4.... Επίταση ευθύνης...................................................................................       425

174.5.... Ευθύνη επί ειδικών αγωγών...............................................................       425

175. Αξιώσεις του νομέα για δαπάνες.......................................................................       426

175.1..... Γενικά....................................................................................       426

175.2..... Αξιώσεις καλόπιστου νομέα..............................................       426

175.3..... Αξιώσεις κακόπιστου νομέα..............................................       426

176. Η «περί κλήρου» αγωγή του αφάντου.............................................................       426

IX. ΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΤΗΡΙΟ......................................................................................       429

177. Έννοια κληρονομητηρίου και προβληματισμοί............................................       429

177.1.... Έννοια....................................................................................................       429

177.2.... Προβλήματα των συναλλαγών επί κληρονομικής διαδοχής.........       429

177.3.... Η παραδοσιακή αντιμετώπισή τους..................................................       430

177.4.... Η σύγχρονη νομοθετική λύση – επισκόπηση..................................       431

178. Σημασία του θεσμού...........................................................................................       431

178.1.... Γενικά....................................................................................................       432

178.2.... Πρακτική σημασία...............................................................................       432

178.3.... Συγκρουόμενα συμφέροντα................................................................       432

178.4.... Λειτουργία κληρονομητηρίου και αξιολογική στάθμηση συμφερόντων   433

179. Η ρύθμιση – Είδη κληρονομητηρίου...............................................................       433

179.1.... Γενικά....................................................................................................       433

179.2.... Επισκόπηση διατάξεων.......................................................................       434

179.3.... Χαρακτήρας διατάξεων.......................................................................       434

179.4.... Φύση κληρονομητηρίου.....................................................................       434

179.4.1.. Δικαστική απόφαση ή πιστοποιητικό;............................       434

179.4.2.. Θεσμός δικονομικού ή ουσιαστικού δικαίου;................       435

179.5.... Είδη κληρονομητηρίου.......................................................................       436

179.5.1.. Ανάλογα με τα πρόσωπα....................................................       436

179.5.2.. Ανάλογα με το περιεχόμενο...............................................       437

α... Ατομικό..........................................................................       438

β... Κοινό...............................................................................       438

γ... Μερικό ...........................................................................       438

δ... Γενικό.............................................................................       438

ε.... Πολλαπλό.......................................................................       438

στ. Συνδυασμοί....................................................................       439

ζ.... Ευρωπαϊκό.....................................................................       439

180. Πρόσωπα νομιμοποιούμενα να ζητήσουν την έκδοση κληρονομητηρίου       439

180.1.... Τα νομιμοποιούμενα πρόσωπα.........................................................       439

180.2.... Αμφισβητούμενα θέματα.....................................................................       440

180.2.1.. Κληρονόμος αλλοδαπού.....................................................       440

180.2.2.. Το δημόσιο...........................................................................       440

180.2.3.. Καταπιστευματοδόχος πριν από την επαγωγή................       441

180.2.4.. Έμμεσος κληροδόχος..........................................................       442

180.3.... Μη νομιμοποιούμενα πρόσωπα........................................................       443

180.4.... Ειδικότερα οι συγκληρονόμοι...........................................................       444

181. Η διαδικασία........................................................................................................       444

182. Το κληρονομητήριο...........................................................................................       445

182.1.... Γενικά....................................................................................................       445

182.2.... Περιεχόμενο..........................................................................................       446

182.2.1.. Σύνηθες κληρονομητήριο..................................................       446

182.2.2.. Κληρονομητήριο εκτελεστή...............................................       446

182.2.3.. Άλλα στοιχεία.......................................................................       447

182.2.4.. Κληρονομικές μερίδες........................................................       447

182.2.5.. Κληρονομιαία αντικείμενα................................................       447

182.2.6.. Όροι και περιορισμοί, υποχρέωση συνεισφοράς...........       448

182.2.7.. Βάρη καταπιστεύματος και κληροδοσίας.......................       448

182.3.... Παράδοση κληρονομητηρίου............................................................       448

182.4.... Αντίγραφο κληρονομητηρίου............................................................       449

183. Το δημιουργούμενο με το κληρονομητήριο τεκμήριο..................................       449

183.1.... Οι ΑΚ 1962 και ΚΠολΔ 821..............................................................       449

183.2.... Η έκταση του τεκμηρίου, γενικά........................................................       450

183.3.... Στοιχεία μη καλυπτόμενα από το τεκμήριο.....................................       450

183.4.... Τεκμήριο υπέρ και σε βάρος του δικαιούχου..................................       451

183.5.... Τεκμήριο μαχητό, συνέπεια ανατροπής...........................................       451

183.6.... Έναρξη και λήξη τεκμηρίου...............................................................       451

183.7.... Αντιφατικά κληρονομητήρια/τεκμήρια...........................................       452

183.8.... Άλλα θέματα..........................................................................................       454

184. Η δημόσια πίστη του κληρονομητηρίου.........................................................       454

184.1.... Οι ΑΚ 1963 και ΚΠολΔ 822..............................................................       454

184.2.... Έκταση δημόσιας πίστεως..................................................................       455

184.3.... Προϋποθέσεις........................................................................................       455

184.4.... Ειδικότερα η ύπαρξη κληρονομητηρίου..........................................       455

184.5.... Ειδικότερα οι δικαιοπραξίες ή οι δικαστικές πράξεις...................       456

184.6.... Ειδικότερα η ιδιότητα του κληρονόμου κ.λπ..................................       456

184.7.... Ειδικότερα η ιδιότητα του κληρονομιαίου......................................       456

184.8.... Ειδικότερα η συνάρτηση με το τεκμήριο.........................................       457

184.9.... Ειδικότερα η καλή πίστη του τρίτου.................................................       457

184.10. Αντιφατικά κληρονομητήρια/τεκμήρια...........................................       458

184.11. Η ισχύς των δικαιοπραξιών...............................................................       458

184.12. Οι δικαστικές πράξεις..........................................................................       459

185. Ανακριβές κληρονομητήριο.............................................................................       459

185.1.... Γενικά....................................................................................................       459

185.2.... Μέσα κατά ανακριβούς κληρονομητηρίου.....................................       459

185.2.1.. Αφαίρεση..............................................................................       459

185.2.2.. Ακύρωση...............................................................................       460

185.2.3.. Τροποποίηση.......................................................................       460

185.2.4.. Αυτεπάγγελτη ανάκληση ή τροποποίηση........................       460

185.2.5.. Ένδικα μέσα.........................................................................       460

 

X... ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΣΥΓΚΛΗΡΟΝΟΜΩΝ......................................................       461

i. Γενικά.........................................................................................................................       461

186. Επισκόπηση.........................................................................................................       461

186.1.... Μοναδικός κληρονόμος, συγκληρονόμοι.......................................       461

186.2.... Οι σχέσεις των συγκληρονόμων........................................................       461

186.3.... Απαιτήσεις και χρέη κληρονομίας....................................................       462

186.4.... Αξιολόγηση...........................................................................................       462

ii. Κοινωνία...................................................................................................................       462

187. Γενικά...................................................................................................................       462

187.1.... Έννοια κοινωνίας................................................................................       462

187.2.... Έκταση κοινωνίας...............................................................................       463

187.3.... Αντικείμενα κοινωνίας........................................................................       463

187.3.1.. Υπαγόμενα............................................................................       464

187.3.2.. Μη υπαγόμενα.....................................................................       464

187.3.3.. Ειδικά θέματα.......................................................................       465

187.4.... Η ρύθμιση της κοινωνίας....................................................................       465

187.5.... Ειδικότερα η ρύθμιση ΑΚ 1885........................................................       466

188. Διοίκηση της κοινωνίας (των κοινών)............................................................       466

188.1.... Γενικά....................................................................................................       466

188.2.... Επισκόπηση ρυθμίσεως......................................................................       466

188.3.... Ειδικά θέματα......................................................................................       467

189....... Διάθεση της κληρονομικής μερίδας, άλλα δικαιώματα.................       467

189.1..... Διάθεση μερίδας...................................................................       468

189.2..... Άλλα δικαιώματα κοινωνού/συγκληρονόμου – Χρησικτησία   469

190. Διανομή της κληρονομίας.................................................................................       469

190.1.... Γενικά....................................................................................................       469

190.1.1.. Έννοια διάνομής..................................................................       469

190.1.2.. Διανομή και λύση/λήξη της κοινωνίας............................       470

190.2.... Το δικαίωμα διανομής........................................................................       470

190.3.... Η ρύθμιση της διανομής......................................................................       471

190.4.... Είδη διανομής.......................................................................................       471

190.4.1.. Εξώδικη/εκούσια.................................................................       471

190.4.2.. Δικαστική.............................................................................       472

190.5.... Η αγωγή διανομής...............................................................................       472

190.6.... Ειδικότερα η οικογενειακή στέγη.....................................................       473

191. Απαγόρευση της διανομής.................................................................................       475

192. Καθορισμός του τρόπου διανομής από τον κληρονομούμενο – Νέμηση..       475

192.1.... Γενικά....................................................................................................       476

192.2.... Διανεμητικές παραγγελίες...................................................................       476

192.2.1.. Καθορισμός τρόπου διανομής από διαθέτη....................       477

192.2.2.. Ανάθεση τρόπου διανομής σε τρίτο..................................       478

192.3.... Νέμηση ανιόντος, γενικά....................................................................       478

192.3.1.. Έννοια...................................................................................       478

192.3.2.. Χαρακτηριστικά..................................................................       479

192.3.3.. Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................       479

192.3.4.. Νομική φύση........................................................................       479

192.3.5.. Τύπος.....................................................................................       480

192.3.6.. Πρακτική σημασία..............................................................       480

192.4.... Δεσμευτικότητα της νεμήσεως...........................................................       480

192.5.... Νέμηση και νόμιμη μοίρα..................................................................       481

192.5.1.. Η 1893 ΑΚ...........................................................................       481

192.5.2.. Η 1894 ΑΚ...........................................................................       482

192.6.... Ειδικά θέματα.......................................................................................       483

192.6.1.. Περιουσία μη περιλαμβανόμενη στη νέμηση..................       483

192.6.2.. Νόμιμη μοίρα κατιόντος και συζύγου..............................       483

iii. Συνεισφορά..............................................................................................................       484

193. Γενικά...................................................................................................................       484

193.1.... Έννοια, ορολογία.................................................................................       484

193.2.... Πρακτική σημασία, έκταση εφαρμογής...........................................       485

193.3.... Δικαιολογία..........................................................................................       485

193.4.... Τα υποκείμενα της συνεισφοράς........................................................       486

193.4.1.. Υπόχρεοι συνεισφοράς.......................................................       486

193.4.2.. Δικαιούχοι συνεισφοράς....................................................       488

193.4.3.. Συγχρόνως υπόχρεος και δικαιούχος συνεισφοράς.......       488

193.5.... Νομική φύση.........................................................................................       488

193.6.... Ρύθμιση, φύση κανόνων......................................................................       489

194. «Συνεισενεκτέες» παροχές..................................................................................       489

194.1.... Γενικά, έννοια, διαχρονικό δίκαιο....................................................       489

194.2.... Οι επί μέρους συνεισενεκτέες παροχές..............................................       490

194.3.... Διευκρινιστικές/ερμηνευτικές παρατηρήσεις..................................       490

194.4.... Η βούληση του ανιόντος.....................................................................       491

194.5.... Ανυπαρξία συνεισενεκτέων παροχών...............................................       492

195. Διαδικασία συνεισφοράς – Η λειτουργία του δικαιώματος και της υποχρεώσεως συνεισφοράς          ......................................................................................................................... 492

195.1.... Η ΑΚ 1899............................................................................................       492

195.2.... Η διαδικασία της συνεισφοράς..........................................................       493

195.3.... Ονομαστικό, λογιστικό, πραγματικό κληρονομικό μερίδιο........       494

195.4.... Παραδείγματα.......................................................................................       495

195.5.... Η άσκηση του δικαιώματος συνεισφοράς........................................       496

195.6.... Στην κληρονομική κοινωνία.............................................................       496

195.7.... Στη διανομή της κληρονομίας...........................................................       496

195.8.... Σχέση με κληρονομικούς δανειστές..................................................       497

195.9.... Διάθεση κληρονομιαίων από υπόχρεο συνεισφοράς.....................       497

195.10. Οι θεωρίες για το δικαίωμα και την υποχρέωση συνεισφοράς.....       497

196. Η συνεισφορά στην εξ αδιαθέτου, στην εκ διαθήκης και στην αναγκαστική διαδοχή                             498

196.1.... Η συνεισφορά στην εξ αδιαθέτου διαδοχή.......................................       498

196.2.... Η συνεισφορά στην εκ διαθήκης διαδοχή........................................       498

196.3.... Η συνεισφορά στην αναγκαστική διαδοχή......................................       499

196.3.1.. Προϋποθέσεις.......................................................................       499

196.3.2.. Σύμπτωση συνεισενεκτέων, προσθετέων και καταλογιστέων παροχών                     499

196.3.3.. Παραδείγματα......................................................................       500

196.3.4.. Η περίπτωση δωρεών προς τρίτους..................................       500

196.4.... Αποκλίνουσες γνώμες ως προς τη συνεισφορά στην αναγκαστική διαδοχή                              501

196.4.1.. ΑΚ 1834 και ΑΚ 1831, 1833............................................       501

196.4.2.. Συγκληρονόμος επιζών σύζυγος ή σύμβιος.....................       503

XI.. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ                                505

197. Γενικά...................................................................................................................       505

198. Έννοια και ρύθμιση της δικαστικής εκκαθαρίσεως......................................       506

198.1.... Έννοια, γενικά......................................................................................       506

198.2.... Λειτουργία εκκαθαρίσεως..................................................................       506

198.3.... Ρύθμιση, επισκόπηση..........................................................................       506

198.4.... Αναδιατύπωση ορισμού......................................................................       507

198.5.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................       507

199. Πότε και πώς διατάσσεται η δικαστική εκκαθάριση.....................................       508

199.1.... Γενικά....................................................................................................       508

199.2.... Αίτηση, αιτούντες.................................................................................       508

199.3.... Διαδικασία, απόφαση..........................................................................       509

200. Αποτελέσματα της κηρύξεως της δικαστικής εκκαθαρίσεως.......................       509

200.1.... Χωρισμός περιουσιών.........................................................................       510

200.2.... Ειδικότερα η κληρονομική ομάδα....................................................       510

200.3.... Άρση συγχύσεως/συγχωνεύσεως........................................................       511

200.4.... Διοίκηση κληρονομικής ομάδας.......................................................       512

200.5.... Ακυρότητα υποθηκών, προσημειώσεων, ενεχύρων........................       512

200.6.... Διακοπή εκκρεμών δικών...................................................................       512

200.7.... Αναίρεση δικαστικών μέτρων κατά κληρονομίας..........................       512

200.8.... Αναστολή δίκης διανομής...................................................................       512

200.9.... Ειδικά θέματα.......................................................................................       513

201. Το λειτούργημα του εκκαθαριστή....................................................................       513

201.1.... Το λειτούργημα....................................................................................       513

201.1.1.. Έναρξη..................................................................................       513

201.1.2.. Αντικατάσταση, παύση, λήξη............................................       514

201.1.3.. Αμοιβή..................................................................................       514

201.1.4.. Ευθύνη...................................................................................       514

201.1.5.. Λογοδοσία............................................................................       514

201.1.6.. Ειδικός και προσωρινός εκκαθαριστής...........................       514

201.2.... Ποιον εκπροσωπεί...............................................................................       515

201.3.... Ειδικότερα η διεξαγωγή δικών..........................................................       515

202. Λεπτομέρειες της δικαστικής εκκαθαρίσεως..................................................       515

203. Λήξη της εκκαθαρίσεως και του λειτουργήματος του εκκαθαριστή...........       516

204. Η υπεγγυότητα της προσωπικής περιουσίας του κληρονόμου....................       516

205. Παραχώρηση περιουσίας και δικαστική εκκαθάριση..................................       517

XII..................................................................... Η ΠΩΛΗΣΗ ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ               519

206. Γενικά...................................................................................................................       519

206.1.... Ο τίτλος του δέκατου πέμπτου κεφαλαίου του Ε’ βιβλίου.............       519

206.2.... Δικαιοπραξίες του κληρονόμου με αντικείμενο κληρονομιαία...       519

206.3.... Η πώληση κ.λπ. της κληρονομικής ομάδας.....................................       520

206.4.... Πρακτική σημασία...............................................................................       520

206.5.... Ρύθμιση, φύση κανόνων......................................................................       521

207. Η πώληση της κληρονομίας (γενικά)...............................................................       521

207.1.... Γενικοί κανόνες....................................................................................       521

207.2.... Πωλητής, αγοραστής...........................................................................       521

207.3.... Ειδικές ρυθμίσεις.................................................................................       521

208. Σχέσεις μεταξύ των μερών.................................................................................       522

208.1.... Τι περιλαμβάνεται στην πώληση.......................................................       522

208.2.... Υποχρεώσεις του πωλητή...................................................................       523

208.3.... Ευθύνη του πωλητή..............................................................................       524

208.4.... Υποχρεώσεις του αγοραστή...............................................................       525

208.5.... Ωφελήματα, βάρη, κίνδυνος...............................................................       525

208.6.... Άρση της συγχύσεως............................................................................       525

209. Σχέσεις των μερών με τους κληρονομικούς δανειστές..................................       526

209.1.... Απεριόριστη ευθύνη για χρέη της κληρονομίας..............................       526

209.2.... Περιορισμός ευθύνης, ευεργέτημα απογραφής................................       526

209.3.... Δικαστική εκκαθάριση κληρονομίας...............................................       526

210. Άλλες (υποσχετικές) συμβάσεις εκποιήσεως...................................................       526

XIII. ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ..............................................................................       529

211. Γενικά...................................................................................................................       529

211.1.... Έννοια, δικαιολογία............................................................................       529

211.2.... Είδη εκτελεστών...................................................................................       529

211.3.... Νομική φύση.........................................................................................       530

211.4.... Φύση εξουσιών εκτελεστή...................................................................       531

211.5.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................       532

212. Ο διορισμός του εκτελεστή................................................................................       532

213. Το λειτούργημα του εκτελεστή..........................................................................       533

213.1.... Φύση του λειτουργήματος...................................................................       533

213.1.1.. Το προσωποπαγές...............................................................       533

213.1.2.. Το προαιρετικό....................................................................       533

213.1.3.. Η αμοιβή...............................................................................       534

213.2.... Ικανότητα εκτελεστή............................................................................       534

213.3.... Έναρξη του λειτουργήματος...............................................................       534

213.4.... Έργο του εκτελεστή..............................................................................       535

213.4.1.. Διαχείριση............................................................................       535

213.4.2.. Διαχείριση με διατυπώσεις.................................................       535

213.4.3.. Κληρονομητήριο.................................................................       535

213.4.4.. Αξιώσεις κληρονομίας.......................................................       535

213.4.5.. Αξιώσεις κατά κληρονομίας..............................................       536

213.4.6.. Δεδικασμένο.........................................................................       536

213.4.7.. Αγωγή περί κλήρου.............................................................       536

213.5.... Ευθύνη του εκτελεστή..........................................................................       536

213.6.... Σχέσεις εκτελεστή και κληρονόμου...................................................       536

213.7.... Συνεκτελεστές........................................................................................       536

213.8.... Λήξη λειτουργήματος..........................................................................       536

214. Εκτελεστής διαθήκης με διατάξεις υπέρ κοινωφελών σκοπών....................       537

XIV. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑ..............................................................       539

215. Γενικά...................................................................................................................       539

215.1.... Έννοια, ορολογία.................................................................................       539

215.2.... Λειτουργία του καταπιστεύματος......................................................       539

215.3.... Νομοθετικά προβλήματα....................................................................       540

215.4.... Καταπίστευμα και υποκατάσταση.....................................................       541

215.5.... Η ρύθμιση..............................................................................................       541

215.6.... Φορολογία............................................................................................       541

216. Η σύσταση του καταπιστεύματος......................................................................       541

216.1.... Γενικά – Η διάταξη της διαθήκης......................................................       542

216.2.... Περιπτώσεις «εικαζόμενου» καταπιστεύματος γενικά...................       543

216.3.... Εγκατάσταση ως κληρονόμου «μήπω συνειλημμένου» φυσικού προσώπου ή «μήπω συνεστημένου» νομικού προσώπου..............................................................................       544

216.4.... Εγκατάσταση με αναβλητική αίρεση ή προθεσμία.........................       544

216.5.... Εξάρτηση προσδιορισμού εγκαταστάτου από μελλοντικό γεγονός            545

216.6.... Εγκατάσταση με διαλυτική αίρεση ή προθεσμία............................       545

216.7.... Απαγόρευση διαθέσεως κληρονομίας...............................................       546

216.8.... Οικογενειακό καταπίστευμα..............................................................       547

217. Η επαγωγή του καταπιστεύματος.....................................................................       547

217.1.... Γενικά....................................................................................................       547

217.2.... Χρόνος επαγωγής.................................................................................       548

217.3.... Συνέπεια επαγωγής..............................................................................       549

217.4.... Ματαίωση επαγωγής – περιπτωσιολογία, η ΑΚ 1933..................       549

217.5.... Συνέπειες ματαιώσεως.........................................................................       550

218. Αποδοχή και αποποίηση του καταπιστεύματος.............................................       550

219. Η θέση του καταπιστευματοδόχου πριν από την επαγωγή του καταπιστεύματος    550

220. Η θέση του βεβαρημένου πριν από την επαγωγή του καταπιστεύματος....       551

221. Η θέση του καταπιστευματοδόχου μετά την επαγωγή...................................       552

222. Τι αποδίδεται στον καταπιστευματοδόχο........................................................       553

222.1.... Η κληρονομική ομάδα........................................................................       553

222.2.... Περίπτωση άκυρων διαθέσεων..........................................................       554

222.3.... Καταπίστευμα του περιλιμπανομένου...............................................       554

XV. ΚΛΗΡΟΔΟΣΙΑ...........................................................................................................       555

223. Γενικά...................................................................................................................       555

223.1.... Έννοια – Ορολογία..............................................................................       555

223.2.... Η περιουσιακή ωφέλεια......................................................................       556

223.3.... Λειτουργία της κληροδοσίας..............................................................       557

223.4.... Ρύθμιση της κληροδοσίας...................................................................       557

223.5.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................       557

223.6.... Ειδικά θέματα.......................................................................................       557

223.6.1.. Διαχρονικό δίκαιο..............................................................       557

223.6.2.. Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο.....................................................       558

223.6.3.. Φορολογία............................................................................       558

223.7.... Παραδείγματα.......................................................................................       558

224. Σύσταση της κληροδοσίας.................................................................................       558

224.1.... Γενικά.-Διάταξη διαθήκης..................................................................       558

224.2.... Σιωπηρή κληροδοσία. – Απαγόρευση διαθέσεως...........................       558

224.3.... Ορισμός υποκαταστάτου.....................................................................       559

225. Ο κληροδόχος......................................................................................................       560

225.1.... Γενικά....................................................................................................       560

225.2.... Η ΑΚ 1978............................................................................................       560

225.3.... Η ΑΚ 1971............................................................................................       561

225.4.... Η ΑΚ 1975............................................................................................       561

226. Ο βεβαρημένος....................................................................................................       561

226.1.... Γενικά, η ΑΚ 1967...............................................................................       561

226.2.... Περισσότεροι βεβαρημένοι................................................................       562

226.3.... Έκπτωση βεβαρημένου.......................................................................       562

227. Αντικείμενο της κληροδοσίας...........................................................................       563

227.1.... Γενικά....................................................................................................       563

227.2.... Η ΑΚ 1972............................................................................................       564

227.3.... Η ΑΚ 1973............................................................................................       564

227.4.... Η ΑΚ 1974............................................................................................       565

227.5.... Αλλαγή αντικειμένου κληροδοσίας...................................................       565

227.6.... Παραρτήματα κληροδοτηθέντος........................................................       565

227.7.... Αξίωση αποζημιώσεως.......................................................................       565

228. Το εξαίρετο ή προκληροδότημα.......................................................................       565

229. Ακυρότητα της κληροδοσίας.............................................................................       566

229.1.... Γενικά....................................................................................................       566

229.2.... Ειδικές περιπτώσεις ακυρότητας.......................................................       566

229.3.... Συνέπειες ακυρότητας, ιδίως η προσαύξηση...................................       567

230. Επαγωγή της κληροδοσίας................................................................................       568

230.1.... Γενικά, έννοια, ρύθμιση......................................................................       568

230.2.... Χρόνος επαγωγής – κανόνας και εξαιρέσεις...................................       569

230.3.... Ματαίωση επαγωγής...........................................................................       570

231. Αποδοχή και αποποίηση της κληροδοσίας....................................................       570

231.1.... Ρύθμιση αποδοχής και αποποιήσεως................................................       570

231.2.... Συνέπειες αποδοχής και αποποιήσεως.............................................       570

232. Το δικαίωμα του κληροδόχου...........................................................................       571

232.1.... Ο κανόνας: Το δικαίωμα του κληροδόχου ενοχικό.......................       571

232.2.... Η εξαίρεση ΑΚ 1996, γενικά.............................................................       572

232.2.1.. Προϋποθέσεις.......................................................................       573

232.2.2.. Συνέπειες...............................................................................       573

232.3.... Περιπτωσιολογία άμεσης κληροδοσίας...........................................       574

232.4.... Άμεση κληροδοσία και νόμιμη μοίρα..............................................       575

232.5.... Άμεση κληροδοσία και δανειστές της κληρονομίας.......................       575

232.6.... Ειδικά θέματα άμεσης κληροδοσίας.................................................       576

233. Τα διάφορα είδη κληροδοσίας ανάλογα με το κληροδοτούμενο αντικείμενο          576

233.1.... Κληροδοσία κληρονομιαίου πράγματος..........................................       577

233.1.1.. Ορισμένου κατά είδος.........................................................       577

233.1.2.. Ορισμένου κατά γένος........................................................       578

233.1.3.. Υποθήκης ή ενεχύρου.........................................................       578

233.2.... Κληροδοσία κληρονομικής απαιτήσεως..........................................       578

233.2.1.. Απαιτήσεως κατά τρίτου....................................................       578

233.2.2.. Απαιτήσεως κατά κληροδόχου..........................................       579

233.2.3.. Όλων των απαιτήσεων........................................................       579

233.3.... Κληροδοσία άλλων κληρονομιαίων.................................................       579

233.4.... Κληροδοσία αλλοτρίου.......................................................................       579

233.4.1.. Γενική ρύθμιση....................................................................       579

233.4.2.. Κληροδοσία προμηθευτέου................................................       580

234. Υποκληροδοσία..................................................................................................       580

234.1.... Έννοια....................................................................................................       580

234.2.... Ρύθμιση..................................................................................................       580

235. Καταπιστευτική υποκατάσταση (μετακληροδοσία).......................................       581

235.1.... Έννοια....................................................................................................       581

235.2.... Χαρακτηριστικά-Διάκριση από συγγενείς έννοιες.........................       581

235.3.... Η ρύθμιση του ΑΚ................................................................................       582

235.4.... Οικογενειακό κληροδότημα...............................................................       582

XVI. ΤΡΟΠΟΣ...................................................................................................................       583

236. Έννοια, στοιχεία, διακρίσεις.............................................................................       583

236.1.... Ορισμός, χαρακτηριστικά..................................................................       583

236.2.... Οι δημιουργούμενες σχέσεις, οι μετέχοντες......................................       584

236.3.... Περιεχόμενο του τρόπου.....................................................................       585

236.4.... Διάκριση από συγγενείς έννοιες........................................................       586

236.4.1.. Αίρεση...................................................................................       586

236.4.2.. Κληροδοσία..........................................................................       587

236.5.... Ειδικά θέματα.......................................................................................       587

236.5.1.. Τρόπος διαχειρίσεως..........................................................       587

236.5.2.. Τρόπος μη εκποιήσεως κληρονομίας..............................       588

236.5.3.. Τρόπος υπέρ κοινωφελούς σκοπού..................................       588

236.5.4.. Φορολογία............................................................................       588

237. Ρύθμιση.................................................................................................................       588

237.1.... Γενικά....................................................................................................       588

237.1.1.. Επισκόπηση διατάξεων......................................................       588

237.1.2.. Εφαρμογή γενικών διατάξεων..........................................       589

237.2.... Η ΑΚ 2011............................................................................................       589

237.3.... Οι ΑΚ 2012 και 2013: Προσδιορισμός ωφελούμενου προσώπου από βεβαρημένο ή τρίτο  .......................................................................................................... 590

237.3.1.. Προϋποθέσεις.......................................................................       591

237.3.2.. Δικαίωμα προσδιορισμού..................................................       591

237.3.3.. Άσκηση.................................................................................       591

237.3.4.. Δικαστικός έλεγχος.............................................................       591

237.4.... Η ΑΚ 2014: Νομιμοποιούμενοι να ζητήσουν εκτέλεση................       591

237.4.1.. Τα πρόσωπα.........................................................................       592

237.4.2.. Το δικαίωμα.........................................................................       592

237.4.3.. Η άσκηση..............................................................................       592

237.4.4.. Ειδικά θέματα.......................................................................       592

237.5.... Η ΑΚ 2015: Ακυρότητα τρόπου........................................................       593

237.6.... Η ΑΚ 2016: Υπαίτια αδυναμία..........................................................       593

238. Τρόπος υπέρ κοινωφελούς σκοπού..................................................................       593

 

XVII. ΔΩΡΕΑ ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ..................................................................................       595

239. Έννοια – Χαρακτηριστικά................................................................................       595

239.1.... Έννοια....................................................................................................       595

239.2.... Χαρακτηριστικά, εννοιολογικά στοιχεία.........................................       595

239.2.1.. Η ελευθεριότητα...................................................................       595

239.2.2.. Η αίρεση...............................................................................       596

239.2.3.. Ειδικότερα ο δωρητής και ο δωρεοδόχος.......................       596

239.2.4.. Ειδικότερα ο τρόπος...........................................................       596

239.2.5.. Μη απόλαυση δωρηθέντων................................................       596

239.3.... Ρύθμιση..................................................................................................       597

239.4.... Λειτουργική σημασία..........................................................................       597

240. Νομική φύση, διακρίσεις...................................................................................       597

240.1.... Δικαιοπραξία εν ζωή ή αιτία θανάτου;.............................................       597

240.2.... Δικαιοπραξία υποσχετική ή εκποιητική;.........................................       598

240.3.... Δωρεά αιτία θανάτου και ΑΚ 366-368.............................................       598

241. Η ρύθμιση.............................................................................................................       598

241.1.... Γενικά....................................................................................................       598

241.2.... Ρυθμίσεις ΑΚ 496 επ............................................................................       599

241.2.1.. Τύπος.....................................................................................       599

241.2.2.. Αποδοχή μετά το θάνατο του δωρητή..............................       599

241.2.3.. Η μεταγραφή........................................................................       599

241.3.... Ρυθμίσεις κατά ΑΚ 2033 επ................................................................       599

241.4.... Ανατροπή..............................................................................................       600

241.5.... Φορολογία............................................................................................       600

241.6.... Αρμοδιότητα κατά τόπο......................................................................       600

242. Λειτουργία της αιρέσεως στη δωρεά αιτία θανάτου......................................       600

XVIII. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΝ...................................................       603

243. Γενικά...................................................................................................................       603

243.1.... Ρύθμιση του συμφώνου συμβιώσεως, γενικά...................................       603

243.2.... Ρύθμιση κληρονομικών σχέσεων......................................................       603

243.3.... Άλλα συναφή θέματα...........................................................................       604

244. Εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή................................................................       604

244.1.... Επί συμφώνου συμβιώσεως κατά το ν. 3719/2008........................       604

244.2.... Επί συμφώνου συμβιώσεως κατά το ν. 4356/2015........................       604

245. Αναγκαστική κληρονομική διαδοχή...............................................................       605

245.1.... Επί συμφώνου συμβιώσεως κατά το ν. 3719/2008........................       605

245.2.... Επί συμφώνου συμβιώσεως κατά το ν. 4356/2015........................       605

246. Άλλα θέματα.........................................................................................................       605

246.1.... Το άρθρο 11 § 3 του ν. 3719/2008...................................................       605

246.2.... Ζητήματα αναλογικής εφαρμογής.....................................................       605

246.3.... Άλλα θέματα..........................................................................................       606

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ..........................................................................................       607