Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη
Από τον όψιμο Μεσαίωνα ως το τέλος του Διαφωτισμού
Die neuzeitliche Metaphysikkritik (τίτλος πρωτοτύπου)
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-524-372-2
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο Κρήτης , 4/2012
Ελληνική, Νέα
€ 17.92 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
23 x 15 εκ, 728 γρ, 416 σελ.
τ. 1 από 2
Γερμανική (γλώσσα πρωτοτύπου)
Περιγραφή

Η έλευση και η εδραίωση των λεγόμενων `Νέων Χρόνων` συντελέστηκε μέσω μιας πολυμέτωπης ιδεολογικής αντιπαράθεσης, η οποία διεξάχθηκε ταυτόχρονα σε διαφορετικά επίπεδα, αλλά γνώρισε την κορύφωσή της στο πεδίο της αφηρημένης σκέψης. Η κοσμοθεώρηση του Μεσαίωνα, στο πλαίσιο της οποίας είχε επιτευχθεί μια σύνθεση της χριστιανικής θρησκείας με την αρχαία φιλοσοφία, έβρισκε τη θεωρητική της θεμελίωση σε μια επιστήμη που ονομαζόταν `μεταφυσική`. Η μεταφυσική, εξαιτίας της ξεχωριστής της θέσης και λειτουργίας, δέχθηκε την ανελέητη επίθεση των εκπροσώπων της κοσμοαντίληψης των Νέων Χρόνων, σε βαθμό τέτοιο ώστε, από `βασίλισσα επιστημών`, να εμφανίζεται τελικά ως συνώνυμη της ανερμάτιστης κενολογίας. Παρά το γεγονός, όμως, ότι οι Νέοι Χρόνοι είχαν πια εδραιωθεί κατά τρόπο αμετάκλητο, η μεταφυσική συνέχισε παραδόξως να επιβιώνει, όπως καταφαίνεται και απ` το ότι η κριτική εναντίον της όχι μόνο δεν κόπασε, αλλά αποκτούσε μια διαρκώς αυξανόμενη οξύτητα - και αυτό γιατί η μεταφυσική κατόρθωνε να αλλάζει ακατάπαυστα νόημα και περιεχόμενο.
Στη μνημειώδη τούτη μελέτη, που παρουσιάζουν εδώ σε νέα, ολοκληρωμένη έκδοση οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ο Παναγιώτης Κονδύλης οργανώνει το σύνολο της αντιμεταφυσικής σκέψης, από τον όψιμο Μεσαίωνα ως τον 20ό αιώνα, σε συγκεκριμένους θεμελιώδεις τύπους κριτικής, δείχνοντας πως η κριτική εναντίον της μεταφυσικής καθόρισε την πνευματική φυσιογνωμία των Νέων Χρόνων και αναδεικνύοντας ταυτόχρονα το γεγονός ότι πολλά σύγχρονα αντιμεταφυσικά ρεύματα σκέψης, μολονότι προβάλλονται με τον μανδύα της ριζοσπαστικής πρωτοπορίας, συχνά αποτελούν απλές αναδιατυπώσεις πολύ παλαιότερων εννοιολογικών δομών.
Μέχρι τώρα, στα ελληνικά ήταν διαθέσιμα τα τρία μόνον πρώτα μέρη του έργου. Στη νέα, ολοκληρωμένη έκδοση, ο έλληνας αναγνώστης αποκτά για πρώτη φορά πρόσβαση στην τελική εκδοχή του βιβλίου, όπου ο Κονδύλης αναμετράται, συν τοις άλλοις, με τις ποικίλες φιλοσοφικές τάσεις του 19ου και του 20ού αιώνα. Χάρη στην ευρύτητα της προβληματικής του, το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και σαν μια γενική ιστορία της νεότερης φιλοσοφίας, από τον νομιναλισμό και το ανθρωπιστικό κίνημα, διαμέσου του Διαφωτισμού και του γερμανικού ιδεαλισμού, ως τη φαινομενολογία, την ψυχανάλυση, τον υπαρξισμό και την αναλυτική φιλοσοφία.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. Ο ΝΟΜΙΝΑΛΙΣΜΟΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ 14ο ΩΣ ΤΟΝ 16ο αι.
Το πρόβλημα της έλλογης μεταφυσικής γνώσης στη μεσαιωνική θεολογία και ο γενικός χαρακτήρας του νομιναλισμού
Το ανθρωπιστικό κίνημα και η μεταφυσική
Νομιναλισμός και ανθρωπισμός
Η ανθρωπιστική στροφή προς την ρητορική στην συνύφανσή της με θεμελιώδεις αντιμεταφυσικές θέσεις
Lorenzo Valla: η αντίκρουση της μεταφυσικής με βάση ρητορικά - γλωσσικά κριτήρια
Η διπλή λειτουργία του αγνωστικισμού
Ο χωρισμός λογικής και μεταφυσικής κι η διαμόρφωση της νεότερης έννοιας της μεθόδου
Γενική παρατήρηση
Agricola και Vives: η κριτική τους στην αριστοτελική λογική
Η κριτική του Ramus στην αριστοτελική σύζευξη λογικής και μεταφυσικής
Ο Nizolio και οι έσχατες αντιμεταφυσικές συνέπειες της ανθρωπιστικής στροφής προς την ρητορική
Ο Zabarella και η αυτονόμηση της λογικής ως μεθοδικού οργάνου
Cardano και Fracastoro: το νέο πρωτείο της γνωσιοθεωρίας και η γνωσιοθεωρητική ανάλυση των μεταφυσικών εννοιών
ΙΙ. Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΣΤΟΝ 17ο αι.
Γενική παρατήρηση
Η προβληματική του αγνωστικισμού στον 17ο αι.
Ο Bacon και η ανατροπή της παραδοσιακής έννοιας της μεταφυσικής
Η αντιμεταφυσική στάση των σκαπανέων της νέας φυσικής: Galilei, Gassendi και Hobbes
Η αναδόμηση της μεταφυσικής κάτω απ' την επίδραση της μαθηματικής φυσικής και του πρωτείου της γνωσιοθεωρίας
Γενική παρατήρηση
Η βεβιασμένη μεταφυσική του Descartes
Η Λογική του Port-Royal και η σχέση της με την μεταφυσική
Ο Geulincx και η μεταφορά του καρτεσιανού πρωτείου της γνωσιοθεωρίας μέσα στον χώρο της οντολογίας
Ο Spinoza και ο ορισμός της έννοιας της ουσίας με βάση την φυσικομαθηματική έννοια του νόμου
Η παραλληλότητα μαθηματικών και θεολογίας στον Maleblanche
Η σχέση μαθηματικών και μεταφυσικής κι o ορισμός της ουσίας ως γνωστικού υποκειμένου στον Leibniz
Ο εξαμβλωματικός εκσυγχρονισμός κι ο κατακερματισμός της θεολογικής μεταφυσικής κάτω απ' την πίεση των νέων ρευμάτων
III. Η ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
Γενική παρατήρηση
Η κατάλυση της ουσίας
Ο γνωσιοθεωρητικός κι επιστημολογικός ορισμός της μεταφυσικής
Οι θεμελιώδεις τύποι της κριτικής στην μεταφυσική
Ο πολεμικός αγνωστικισμός των διαφωτιστών κι η εμπειριστική γνωσιοθεωρία ως άρνηση των μεταφυσικών αξιώσεων της νόησης
Η μεταφυσική ως κατάχρηση της γλώσσας
Η κοινωνιολογική κριτική της μεταφυσικής
Η μεταφυσική ως ανθρωπολογική σταθερά