Συνταγματική ελευθερία και δημόσιοι σκοποί

Σε αναζήτηση της θεμιτής πλοκής

Παπασπύρου Ι. Νίκος

Σχόλια: Δελλής, Γεώργιος Ι. || Ράμμος, Χρήστος, νομικός

Κυκλοφορεί

ISBN: 978-960-648-013-3

Εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε., Αθήνα, 12/2019

1η έκδ., Ελληνική, Νέα

€ 20.00 (περ. ΦΠΑ 6%)

Βιβλίο, Χαρτόδετο

24 x 17 εκ, 186 σελ.

Περιγραφή

Η ανά χείρας μονογραφία ανάγεται στα χρόνια των μεταπτυχιακών μου σπουδών, σε συζητήσεις με τους δασκάλους μου Ronald Dworkin και Τhomas Scanlon. Τις πρώτες σκέψεις μου τις δοκίμαζα σε απογευματινές συζητήσεις με τον συμφοιτητή μου Matthias Kumm, ο οποίος, υπό την επήρεια του Robert Alexy, αναζητούσε τρόπους σύζευξης της αρχής της στάθμισης με τη Ρωλσιανή πολιτική φιλοσοφία. Τελικά, για την ανάληψη του παρόντος εγχειρήματος, χρειάστηκε, πριν ορισμένα χρόνια, να μου επισημάνει ο Σταύρος Τσακυράκης ότι η συνταγματική σκέψη δεν πρέπει να σιωπά απέναντι στη διάχυτη στην ηπειρωτική Ευρώπη αντίληψη που θέλει την ισχύ των συνταγματικών δικαιωμάτων να τελεί σε σχέση σύγκρουσης και αμοιβαίας διαπραγμάτευσης με τους δημόσιους σκοπούς. Οι σκέψεις που ακολουθούν ανταποκρίνονται στην πρόσκληση, διερευνώντας τους όρους της θεμιτής τους πλοκής.

Ευχαριστώ θερμά τον επίτιμο Αντιπρόεδρο του ΣτΕ κ. Χρήστο Ράμμο για τις πολύτιμες παρατηρήσεις επί του αρχικού χειρογράφου. Το τελευταίο κεφάλαιο είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν προβληματισμού από τη διδασκαλία με το Γιώργο Δελλή στο μάθημα Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου και τις συζητήσεις μας. Αμφότεροι είχαν την καλοσύνη να συντάξουν σχόλια, τα οποία παρέχουν στον αναγνώστη την αρχή κριτικού διαλόγου επί των υποστηριζόμενων θέσεων. Ευχαριστώ τέλος το δάσκαλό μας Ν. Αλιβιζάτο, τον Πρόεδρο Ι. Σαρμά και τους Σπ. Βλαχόπουλο, Κ. Γιαννακόπουλο, Ηλ. Κουβαρά, Π. Παπαρρηγοπούλου και Β. Χρήστου για επιμέρους παρατηρήσεις, καθώς επίσης τους Θ. Αντωνίου, Φ. Βασιλόγιαννη και Β. Βουτσάκη και τους φοιτητές των μαθημάτων Συνταγματική Θεωρία και Πολιτική Φιλοσοφία, και Φιλοσοφία του Δημοσίου Δικαίου, όπου παρουσίασα σε σχέδιο τα πρώτα δύο κεφάλαια.

Ευχαριστίες................................................................................................................................ 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ..................................................................................................................................... 11

I. Από τον Μακιαβέλι στον Καντ.......................................................................................... 11

II. Δικαιώματα και ισορροπίες............................................................................................. 12

ΙΙΙ. Το προς διερεύνηση ζήτημα........................................................................................... 13

IV. Η προτεινόμενη θέση......................................................................................................... 15

Κεφάλαιο Πρώτο

Ηδικαιοκρατικήθεώρηση
γιατασυνταγματικάδικαιώματα

1. Η αρχή της αναλογικότητας υπό συζήτηση.............................................................. 19

2. Η δικαιοκρατική σύλληψη δικαιωμάτων και δημοσίου συμφέροντος........ 22

Ι. Δικαιώματα και συμφέροντα..................................................................................... 22

ΙΙ. Το Δημόσιο Συμφέρον.................................................................................................. 31

ΙΙΙ. Η κανονιστική σχέση των μερών........................................................................... 32

3. Το ζήτημα της σχέσης μέσου προς σκοπό................................................................. 35

4. Ο άνθρωπος ως αυτοσκοπός........................................................................................... 39

5. Η προτεραιότητα της ίσης ελευθερίας........................................................................ 43

6. Λαμβάνοντας τα δικαιώματα στα σοβαρά............................................................... 47

7. Δημόσια επιχειρηματολογία και δικαστικός έλεγχος.......................................... 50

Κεφάλαιο Δεύτερο

Οσκοπόςδεναγιάζειταμέσα:
Ηπροσβολήτηςανθρώπινηςζωής

8. Το ζήτημα και τα παραδείγματα.................................................................................... 55

9. Η απαγόρευση εργαλειοποίησης του ανθρώπου.................................................. 58

10. Το ζήτημα της διάσωσης πλειόνων............................................................................ 59

11. Το μυστήριο με το τραμ.................................................................................................... 62

12. Συμπέρασμα: Η αρχή της θεμιτής συνάφειας....................................................... 66

13. Άμυνα και συναφείς περιπτώσεις χρήσης βίας................................................... 71

14. Η θεμιτή συνάφεια δεν υπάγεται στο μοντέλο της στάθμισης.................... 75

15. Από την ανθρώπινη ζωή στη χοάνη των σταθμιζόμενων συμφερόντων. Το παράδειγμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού........................................................................................................................... 79

Κεφάλαιο Τρίτο

Περιπέτειεςτηςδικαστικήςπροστασίας

16. Μετέχοντας ως αυτόνομα πρόσωπα στους κοινωνικούς θεσμούς............ 81

17. Είσαι φυγόποινος και απαιτείς να έχεις δικαστική προστασία;................. 85

18. Χρωστάς στο δημόσιο και απαιτείς να έχεις δικαστική προστασία;........ 89

19. Περί κυρώσεων και απαξίας.......................................................................................... 94

20. Αναγκαστικές εισφορές και απονομή της δικαιοσύνης ................................. 98

Κεφάλαιο Τέταρτο

Ίσημεταχείρισηκαιανάπτυξητηςπροσωπικότητας

21. Αρχή της ισότητας και αξιοκρατία........................................................................... 101

22. Ισότητα ενώπιον των δημοσίων βαρών και ειδικές εισφορές................... 107

23. Αθέμιτες διακρίσεις στην απασχόληση – άμεσες διακρίσεις..................... 110

24. Αθέμιτες διακρίσεις στην απασχόληση – έμμεσες διακρίσεις................... 118

25. Ανάπτυξη της προσωπικότητας (Επαγγελματική ελευθερία – Πρόσβαση σε ζωτικά αγαθά) 126

26. Αθέμιτοι αποκλεισμοί από δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης.............. 131

Κεφάλαιο Πέμπτο

Ισχυράδικαιώματα, ανοιχτοίθεσμοί
καικοινωνικήευημερία

27. Ο τελευταίος πειρασμός............................................................................................... 135

28. Ελευθερία της έκφρασης και επικίνδυνος λόγος............................................. 137

29. Η κοινωνική ευημερία ως συμπληρωματική θεμελίωση: Αναληθής λόγος 143

30. Η κοινωνική ευημερία ως συμπληρωματική θεμελίωση: Ιδιοκτησία...... 146

31. Η πλοκή της δικαιοηθικής με την οικονομική θεμελίωση στην ιδιοκτησία 149

32. Συνοχή και συνέπεια στη δημόσια ρύθμιση........................................................ 153

33. Η θεμιτή συνάφεια ως μηχανισμός εξορθολογισμού των θεσμών........... 156

34. Ανοικτές δομές, ελεύθερα πρόσωπα, ισχυρές κοινωνίες.............................. 159

ΣΧΟΛΙΑ

Χρήστος Ράμμος....................................................................................................................... 163

Γιώργος Δελλής......................................................................................................................... 175

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ 181