Ο παρών τόμος περιλαμβάνει σαράντα κείμενα (τρία του ίδιου του Jacques Derrida) από διαφορετικά επιστημονικά πεδία (φιλοσοφία, πολιτική θεωρία, ψυχανάλυση, αρχιτεκτονική, λογοτεχνία κ.λπ.), τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεματικών που άπτονται της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας του Derrida, όπως δημοκρατία, σχέσεις μαρξισμού και αποδόμησης, δίκαιο, φιλοξενία, δώρο, συγχώρηση, δικαιοσύνη, απόφαση, ευθύνη, ηθική και ζώα κ.ά.
Αυτό που χαρακτηρίζει σε σημαντικό βαθμό την πολιτική και ηθική σκέψη του Derrida αφορά το πώς οφείλουμε να σκεφτούμε πολιτικά ή ηθικά το(ν) άλλο ως "μοναδικά" άλλο, επέκεινα κάθε απόπειρας ιδιοποίησής του. Η ντερριντιανή αποδόμηση, η οποία εμφορείται από ένα επιτακτικό αίτημα δικαιοσύνης απέναντι στον ενικό άλλο, αποτελεί μια ατελεύτητη προσπάθεια διάνοιξης μιας οδού προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στο άλλο να μπορέσει να "έλθει", να "συμβεί", είτε πρόκειται για το "άλλο" της φιλοσοφίας, είτε για τον "άλλο" άνθρωπο, είτε για το ζώο ως "άλλο", είτε, εντέλει, για ένα "άλλο" μέλλον.
Η επικαιρότητα της σκέψης του Derrida δεν απορρέει μόνο από την πρωτοτυπία της, τον ριζοσπαστικό της χαρακτήρα και το στοχαστικό της βάθος, αλλά και από το γεγονός ότι κάθε φορά εκκινεί από συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά πλαίσια. Για παράδειγμα, ο Derrida εμπλέκεται τόσο σε μια γενεαλογικού τύπου ανάλυση της ιστορίας της έννοιας "φιλοξενία" όσο και σε μια εξέταση των παραδοξοτήτων ή των αποριών της, προκειμένου να αναφερθεί κριτικά στην αυξανόμενη εχθρότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με μια σειρά από άλλες έννοιες (π.χ. συγχώρηση, δώρο, μαρτυρία, φιλία κ.ά.) που ο Derrida ανασύρει από αυτό που περιγράφει ως ευρωπαϊκή ή ελληνο-ρωμαιο-αβρααμική "κληρονομιά".
Σ` αυτή την "ευρωπαϊκή κληρονομιά" ανήκει και η ιδέα της δημοκρατίας, η οποία, ωστόσο, στο πλαίσιο της κληρονομιάς αυτής, ποτέ "δεν υπήρξε με τρόπο ικανοποιητικό, και [άρα] απομένει να έλθει". Όχι, όμως, ως πραγμάτωση μιας ιδεώδους μορφής πολιτικοκοινωνικής τάξης πραγμάτων, αλλά ως μια αδιάκοπη, ατελεύτητη διαδικασία χειραφέτησης, καθώς και συμπερίληψης του "άλλου", επέκεινα της "ιδιότητας του πολίτη" και των συναφών αποκλεισμών του έθνους-κράτους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Συντομογραφίες
Εισαγωγή του επιμελητή
Α. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ
1. Σκεπτόμενοι την κρίση μέσω του Jacques Derrida
Jacques Derrida
Οικονομίες της κρίσης
Marc Crepon
Ηθικο-κοσμο-πολιτική Ι
Γκόλφω Μαγγίνη
Σκέψεις για την ευρωπαϊκή κρίση με αφετηρία το "Ηθικο-κοσμο-πολιτικό"
του Marc Crepon
Charles Ramond
Προς την αιώνια κρίση; Όροι δυνατότητας και όροι αδυνατότητας της έννοιας της "κρίσης" στον Jacques Derrida
Pierre-Yves Quiviger
Jacques Derrida. Δίκαιο, κρίση και εξαίρεση
Βαγγέλης Μπιτσώρης
Jacques Derrida: Δικαιοσύνη, δίκαιο - συμβάν, μεσσιανικότητα
Απόστολος Λαμπρόπουλος
Χρεοστάσιο, φιλοξενία, συγχώρηση - σε κρίση
Γιάννης Στάμος
Τα τέλη της κρίσης
2. Ευρώπη, Δημοκρατία. Φασματικότητα, Μαρξ
Jacques Derrida
Μια Ευρώπη της ελπίδας
Charles Ramond
Τροχός της δημοκρατίας και Κράτη-αλήτες στον Charles Ramond
Γιώργος Δαρεμάς
Το φάντασμα της δημοκρατίας και η αχρονία της στη σκέψη του Jacques Derrida
Λάμπρος Φιλίππου
Derrida: Η εξάρθρωση της φαινομενικότητας από το φασματικό
Γιώργος Γιαννακόπουλος
Μεταξύ ενδοβολής και ενσωμάτωσης: Η γραφή, το πένθος, και το φάντασμα στη φιλοσοφία του Jacques Derrida
Θανάσης Λάγιος
Marx-Derrida: Το χρέος της επανάστασης και ο φόβος του φαντάσματος
Μελέτης Λάμπρου
Politique a venir: Ελευσόμενη δημοκρατία και κομμουνισμός
Σπύρος Μακρής
Μαρξισμός και Αποδόμηση: Η φαντασματολογία του Jacques Derrida
Β. Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΜΗΣΗΣ
3. Δικαιοσύνη. Νόμος. Ευθύνη
Marc Crepon
Kafka και Derrida: η προέλευση του νόμου
Μυρτώ Ρήγου
Προ του νόμου: Από τον Kafka στον Derrida
Geoffrey Bennington
Αποδόμηση και ηθική
Στέλιος Βιρβιδάκης
Αποδόμηση και μη αποδομήσιμες έννοιες της ηθικής φιλοσοφίας
Σπύρος Καλτσάς
Derrida και Kant: Η απορητική διάσταση του "ως εάν" και η μυθοπλασία ως υπευθυνότητα
4. Φιλοξενία, Δώρο, Συγχώρηση
Jacques Derrida
Φιλοξενία, δικαιοσύνη και ευθύνη. Ένας διάλογος με τον Jacques Derrida
Ευτύχης Πυροβολάκης
Η επίορκη συγχώρηση: εμπειρία, γλώσσα, ευθύνη
Βασιλική Τσακίρη
Mysterium Tremendum: Kierkegaard και Derrida σε διάλογο
Μιχάλης Πάγκαλος
Από τη φαινομενολογία στην ηθική του δώρου
Κωνσταντίνος Ηροδότου
Η φιλοξενία στον Derrida
Ιορδάνης Κουμασίδης
Jacques Derrida - Δικαιοσύνη και φιλοξενία ως συνθήκη του σύγχρονου πολιτικού
5. Το ερώτημα του ζώου
Χάρης Ράπτης
Ο Derrida, ο Lacan και το ερώτημα του ζώου
Ελένη Φιλιππάκη
Diamond, Derrida: ευπάθεια και φιλοσοφική αμηχανία
6. Ποίηση. Γραφή
Michel Deguy
Για τον J.D.
Γιώργος Βέλτσος
"Che cose la poesia?"
Γιάννης Παπαθεοδώρου
Ιστορίες Φαντασμάτων: ο Jacques Derrida και η ποιητική του μανιφέστου
Δημήτρης Δημηρούλης
Η αποδόμηση του Derrida
Αριστείδης Μπαλτάς
Γραφή και δικαιοσύνη: το κουκούτσι
Θωμάς Τσακαλάκης
Η αποδομητική λειτουργία του χιούμορ στις μπεκετικές τραγικωμωδίες
Τζίνα Παπαλεξίου
Ο Φαιδρός του Πλάτωνος φαρμακεία του Jacques Derrida
Στέφανος Ροζάνης
Η ντερριντιανή ανάγνωση της πλατωνικής φαρμακείας
7. Αρχιτεκτονική, Αρχείο, Ψυχανάλυση
Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος
Η αγάπη για τα ερείπια. Αποδόμηση, ερμηνευτική βία και μεταφορά στα κείμενα ωριμότητας του Jacques Derrida
Τάκης Κουμπής
Η ηθική διάσταση της αρχιτεκτονικής στη σκέψη του Jacques Derrida
Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος
Η φροϋδική έννοια του αρχείου, μία μετακριτική
Βιογραφικά σημειώματα