Η ιστορία του νεαρού Δον Λουίς, ενός παπά λίγο πριν την χειροτονία του, και των προσπαθειών του να καταστείλει την αυξανόμενη αγάπη του για την Πεπίτα Χιμένεθ, μια νεαρή χήρα πολιορκούμενη από τον έμπειρο πατέρα του. Το διάσημο κείμενο του Βαλέρα έχει ρομαντισμό, πηγαία ένταση και υφέρπουσα τραγική ειρωνεία.
Ο επιμερισμός του έργου σε επιστολογραφία του Δον Λουίς, επιστολογραφία πατέρα και θείου και σε ελεύθερο κείμενο ενός άγνωστου αφηγητή επιτρέπουν στον συγγραφέα -ως έξυπνο τέχνασμα- να μας φέρει σε άμεση επαφή με τα πρόσωπα και τα τεκταινόμενα από διαφορετική κάθε φορά οπτική γωνία.
Από την πρώτη σελίδα του μυθιστορήματος, όταν ο νεαρός Δον Λουίς περιγράφει στον θείο και σύμβουλό του, τον Αρχιεπίσκοπο, την πρώτη του συνάντηση με την Πεπίτα Χιμένεθ, προϊδεαζόμαστε για το τι μέλλει γενέσθαι. Η ιδιαιτερότητα του έργου βρίσκεται στο κάθε μικρό ή μεγάλο ξεδίπλωμα του αναπόφευκτου έρωτα και της ψυχολογίας των εμπλεκόμενων χαρακτήρων. Και ιδιαίτερα του Δον Λουίς, του οποίου οι μυστικιστικές ή οι κοσμικές εξάρσεις πηγάζουν από την ίδια αιτία: την αδυναμία επιβολής της ιερατικής προσήλωσης και εγκράτειας στον ανθρώπινο πόθο και τον καταλυτικά γήινο και ζωογόνο έρωτα. Επίσης, δυνατό σημείο του βιβλίου, ο λόγος του ασκούμενου στην ιεροσύνη Δον Λουίς. Ο ήρωας, γιος ενός ανδαλουσιανού γαιοκτήμονα, είναι επιρρεπής στη χρήση της στομφώδους, εκστατικής και ηχηρής γλώσσας του πνεύματος. Και αυτό –όπως και αυτός- έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την απλότητα και απλοϊκότητα των προσώπων που ζουν στην επαρχία που επισκέπτεται.
Το απολαυστικό κείμενο αποτελεί μια πολύχρωμη τοιχογραφία της εποχής και είναι γεμάτο εικόνες και ήθη της ανδαλουσιανής ζωής της επαρχίας και την ασύγκριτη φυσική ομορφιά. Εμπόριο, κοινωνικές εκδηλώσεις, ιεροτελεστίες, νυχτερινή ζωή, πανηγύρια, όπου καθολικοί και μη γίνονται ένα, ακριβώς όπως και στο μυαλό του Δον Λουίς. Συμμετέχουμε στην ακροβατική προσπάθεια του συγγραφέα να συμφιλιώσει τα τοτέμ του ισπανικού συντηρητισμού - την εκκλησία, την αριστοκρατία, την οικογένεια - με τις λιγότερο δαμαζόμενες δυνάμεις όπως η αγάπη και η φύση. Ένα κείμενο στο οποίο ο Valera αριστοτεχνικά υπονομεύει τα καθολικά ήθη και την κοινωνία της εποχής.
