Διάλογοι σε μοναστήρι
Κείμενα προβληματισμού
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-8150-60-7
Ευθύνη, Αθήνα, 5/2011
14η έκδ., Ελληνική, Νέα
€ 15.92 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
21 x 14 εκ, 396 γρ, 255 σελ.
Περιγραφή

Το πολύπλευρο πνεύμα έχει πολλούς τρόπους να φανερώνεται. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκφράστηκε επί δεκαετίες τόσο με τον θεωρητικό όσο και με τον πρακτικό λόγο. Όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Ιουλίου 1967 του στέρησε τη δυνατότητα της πολιτικής δράσης, αποσύρθηκε στη μοναξιά, με την οποία είχε ερωτοτροπήσει ανέκαθεν, και έγραψε τους δώδεκα `Διαλόγους σε μοναστήρι`, που δημοσιεύτηκαν από τις `Εκδόσεις των Φίλων` το 1974, το έτος που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία και που ο ίδιος ξαναγύρισε στην πολιτική δράση.
Οι διάλογοι τοποθετούνται στη Μονή της Μεταμορφώσεως, σ` ένα βουνό της Αρκαδίας, κοντά στην παραλία του Μυρτώου Πελάγου. Το σκηνικό δεν έχει στηθεί για τη γραφικότητά του. Εξάλλου, η γαλήνη του μοναστηριού κάνει τον αναγνώστη να θυμηθεί την ηρεμία που αποζητούσαν στην Έπαυλη των Μεδίκων οι φλωρεντινοί ζηλωτές της πλατωνικής φιλοσοφίας γύρω από τον Μαρσίλιο Φιτσίνο, τον ιερωμένο και φιλόσοφο που προσπάθησε να εναρμονήσει τη χριστιανική πνευματικότητα με την πλατωνική φιλοσοφία -το ίδιο που θα κάμει ο συγγραφέας των Διαλόγων.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

ΔΙΑΛΟΓΟΙ:
Α΄
Τα όρια του λόγου. Η συμβολική νόηση. Οι προσβάσεις του Απολύτου. Τέχνη, Έρωτας, Θρησκευτική πίστη. Η κατά λόγον αλήθεια και η εξ αποκαλύψεως αλήθεια.
Β΄
Μυσταγωγία στη διδασκαλία του Χριστού. Η αφιέρωση στο Ένα. Καταδίκη της πολυπραγμοσύνης. Αναβαθμοί του Έρωτα. Οι δρόμοι προς το Απόλυτο. Η χριστιανική αγάπη. Η φιλία. Η στοργή.
Γ΄
Ο σύγχρονος κόσμος. Η κρίση του πολιτισμού. Ο χριστιανισμός και τα προβλήματα του παρόντος. Ο υλικός ευδαιμονισμός. Οι κίνδυνοι που απειλούν την Ευρώπη. Ορισμός της Ευρώπης. Ο εξωευρωπαϊκός Κόσμος. Η ελπίδα παγκόσμιας ειρήνης. Η εσωτερική κρίση των ατόμων.
Δ΄
Οι Έλληνες ως κατηγορία του ιστορικού λόγου. Ο Έλληνας ως είδος ανθρώπου. Η Ελλάδα όπως καθρεφτίστηκε στις συνειδήσεις των ξένων ποιητών, σοφών και πολιτικών. Η ιδέα της Ελλάδας και η ιστορική Ελλάδα. Η δίκη της ιστορικής Ελλάδας: κατήγοροι και συνήγοροι. Η σύνθεση του ελληνικού και χριστιανικού πνεύματος. Οι θεολογικές αναζητήσεις περί το τέλος του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Το απόλυτο αγαθό της πλατωνικής φιλοσοφίας και το μήνυμα της αγάπης. Ο χριστιανισμός ως σύνθεση του λόγου και της αγάπης. Οι αιρέσεις. Ο αναχωρητισμός κατά τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους. Η χριστιανική αγάπη και η θεοδικία ως αντίθετα. Χαρακτηρολογία του Έλληνα. Η ενότητα της ελληνικής ιστορίας και γλώσσας. Η σωτήρια παράδοση.
Ε΄
Το κενό της σύγχρονης ψυχής. Η απουσία σκοπού και η νεωτερική τέχνη. Ο υπαρξισμός και οι απελπισμένοι του συρμού. Χρεωκοπία του λόγου και υπεροχή των άλογων δυνάμεων. Υπάρχει θεραπεία; Είναι λύση ο μοναχισμός; Οι δημιουργοί του νέου λόγου. Ο νέος αναχωρητισμός. Η πολιτική υπό τη γενική έννοια και η πολιτική του ατόμου.
ΣΤ΄
Ο σκοπός της ιστορίας. Η ιστορία ως ενιαία και αδιαίρετη πράξη, κατά τον ιερό Αυγουστίνο. Η φιλοσοφική άποψη. Η ρίζα της ιστορίας: Αμαρτία και έφεση δημιουργίας; Η εξ αποκαλύψεως αλήθεια και ο Λόγος μπρος στα έσχατα ερωτήματα. Η έννοια της προόδου μέσα στην ιστορία. Αναίρεση του υπαρξισμού. Η ουσία του ανθρώπου και το χρέος του.
Ζ΄
Ο Ηγούμενος Συνέσιος εξομολογείται στον Ιπλιξή. Ο έρωτας ως μυσταγωγός. Μια βιογραφική παρένθεση. Ένα αφήγημα που τέμνει στα δύο τους δώδεκα διαλόγους.
Η΄
Το ωραίο στη φύση. Το ωραίο στην τέχνη. Ηθοπλαστική δύναμη του ωραίου. Το κάλλος του Θείου. Η μυστική νόηση. Η ποίηση υπό την ευρεία έννοια. Η ποίηση ως τέχνη του λόγου. Η γλώσσα και οι μεταφράσεις των ποιημάτων. Η ποίηση του παράλογου. Το απαραίτητο στοιχείο του έλλογου συνειρμού.
Θ΄
Κριτική της νεωτερικής ποίησης. Οι κανόνες της αισθητικής συγκίνησης. Το δίδαγμα από την ιστορία της λογοτεχνίας. Η σύγχρονη φιλοσοφία ως προσδιοριστικός παράγοντας της μοντέρνας ποίησης. Η θεραπεία της αρρώστιας του αιώνα. Κριτική του υπαρξισμού. Μέθοδοι της γνώσης.
Ι΄
Άπειρος χώρος και άπειρος χρόνος. Ο ιστορικός χρόνος και η υπέρβασή του με τον θεωρητικό λόγο. Το σταθερό και ανέφικτο σημείο όπου τείνει ο πνευματικός άνθρωπος. Η υπόθεση ενός αντικειμενικού λόγου. Λόγος και ελευθερία. 'Τρόποι' της ελευθερίας: Επιστήμη, Τέχνη, Ηθική. Απόρριψη της φιλοσοφίας της απόγνωσης. Ο φάρος της πλατωνικής Φιλοσοφίας. Το Απόλυτο κατά τη φιλοσοφία, ο Θεός κατά τη θεολογία.
ΙΑ΄
Οι δάσκαλοι των συνομιλητών. Οι πνευματικοί ηγέτες των εθνών: Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Αγγλίας. Οι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού πνεύματος. Τι έχουν αποκομίσει οι συνομιλητές από τον ακένωτο πνευματικό θησαυρό.
ΙΒ΄
Εγκώμιο του Ηγουμένου Συνέσιου από τους φιλοξενουμένους του. Το χριστιανικό δόγμα αναβαπτισμένο στον φιλοσοφικό λόγο. Οι δρόμοι προς τον Θεό. Τα σύμβολα ως υποκατάστατα νοημάτων. Η εύκοσμη φύση και ο αναχωρητής. Ο τελικός σκοπός της ιστορίας ως υποθετική αρχή. Ο πνευματικός δημιουργός, ισάδελφος του αναχωρητή. Η αναίρεση της μοναξιάς. Η φιλία και η ανθρωπιά. Ο άνθρωπος ως σπινθήρας από το φως του Θεού. Αποχαιρετισμός των φίλων.
[Την απουσία περιεχομένων υποκαθιστούν από ετούτη την έκδοση (14η) οι περιλήψεις του Παντελή Πρεβελάκη από την ανάλυσή του στους 'Διαλόγους σε μοναστήρι', βλ. Έκφραση τιμής στον Κων. Τσάτσο, Τετράδια 'Ευθύνης' 16, Αθήνα 1982, σσ. 25-45]