Ο Πέτρος Θέμελης δεν χρειάζεται συστάσεις, γιατί ήταν και είναι πάντοτε παρών στο ταξίδι της αρχαιολογικής έρευνας και δράσης. Από την αρχή της σταδιοδρομίας του στην Αρχαιολογική Υπηρεσία μέχρι τη γόνιμη θητεία του στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και τη λαμπρή αρχαιολογική του δραστηριότητα, με κορύφωση την ανασκαφή και ανάδειξη της αρχαίας Μεσσήνης, έθετε πάντοτε την προσωπική του σφραγίδα. Η καρπερή σταδιοδρομία του αντανακλάται εν μέρει και στον κατάλογο των έργων του, που προτάσσεται στον τόμο.
Οι αρετές του Θέμελη ως ανθρώπου, δάσκαλου και ερευνητή είναι χαρακτηριστικές: Ατίθασο και μαχητικό πνεύμα, διεισδυτική σκέψη, επιστημονική συγκρότηση, πάθος και αφοσίωση στο αντικείμενο, συνεχείς πρωτοβουλίες και διάθεση για νέες προσεγγίσεις και διεθνείς συνεργασίες, όρεξη για διδασκαλία και διάδοση της κάθε είδους γνώσης.
Από οποιανδήποτε θέση κι αν υπηρέτησε την Αρχαιολογία (έφορος αρχαιότητος, καθηγητής, ανασκαφέας, μέλος συμβουλίων και εποπτικών οργάνων, αρθρογράφος), είχε πάντοτε ως οδηγό του τις βασικές αρχές της επιστήμης μας: τη σωστή ανασκαφή (από τους καλύτερους ανασκαφείς της εποχής μας), την άμεση προστασία των μνημείων, τη γρήγορη δημοσίευσή τους, καθώς και την τελική απόδοσή τους στο κοινό. Υπηρετώντας τις αρχές αυτές, διεξήγαγε εκατοντάδες σωστικές και συστηματικές ανασκαφές, μελέτησε και δημοσίευσε για όλες τις εποχές και εκφάνσεις του αρχαιολογικού αντικειμένου, δημιούργησε εφορείες και συνεργεία, μουσεία και εκθέσεις, μαθήματα και αναστηλωτικά προγράμματα. Ταυτοχρόνως, χάρισε απλόχερα υλικό, κατευθύνσεις και γνώση, ενέπνευσε μαθητές, φοιτητές και συνεργάτες, ξενάγησε ειδήμονες και απλούς ανθρώπους. Η παράθεση των βραβεύσεων και των τιμητικών διακρίσεων που δέχθηκε αποτελούν ένα μικρό δείγμα της αναγνώρισης της προσφοράς του.
Όσοι βρεθήκαμε στο ταξίδι του, είτε στα σκάμματα και στις αποθήκες είτε στα αμφιθέατρα και στα γραφεία, και δεχθήκαμε την ευεργετική του ενέργεια, υπήρξαμε τυχεροί. Γι` αυτό σήμερα συνάδελφοι, συνεργάτες, παλιοί μαθητές και φίλοι, με τις συμβολές μας στον τόμο αυτόν, συνταξιδεύουμε μαζί του στην Κλασική Ελλάδα, προσφέροντας ένα μικρό αντί-δωρο στον Πέτρο Θέμελη για όσα, γενναιόδωρα, μας χάρισε.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]