Ο Στάλιν μπορεί να ήταν οτιδήποτε, σίγουρα όμως δεν ήταν μόνος. Και οι μαζικές εκτελέσεις, οι δίκες-παρωδία, οι προδοσίες και οι καταδόσεις, οι φυλακίσεις και τα μυστικά βασανιστήρια που ταλάνισαν τη Σοβιετική Ένωση κατά τις τρεις δεκαετίες της διακυβέρνησής του χρειάστηκαν ένα έμπιστο δίκτυο συνεργατών, κατασκόπων, εγκληματιών και ψυχοπαθών για να γίνουν πράξη. Στην κορυφή αυτής της ιδιότυπης πυραμίδας του τρόμου στέκονται πέντε εκλεκτοί συνεργάτες, εκείνοι που βρίσκονταν άλλωστε και πίσω από όλες τις μεταμφιέσεις της μυστικής αστυνομίας του Στάλιν. Η Τσεκά, η Έκτακτη Επιτροπή, ιδρύθηκε από τον Ντζερζίνσκι, τον πρώτο χρόνο της Ρωσικής Επανάστασης. Εξαπολύοντας το φόβο σε μια περίοδο χάους, αποδείχτηκε ένα τέλειο εργαλείο για την ανελέητη κυριαρχία του Στάλιν. Αλλά και πάλι, τα μέλη της, με όλη τη σκληρότητα που τα χαρακτήριζε, έμοιαζαν απλώς ερασιτέχνες σε σύγκριση με τις καλολαδωμένες φονικές μηχανές που τη διαδέχτηκαν. Ο Γιάκοντα με την OGPU ειδικεύτηκε στις πολιτικές δολοφονίες, στην προπαγάνδα και τη χειραγώγηση ξένων διανοούμενων. Αργότερα, η NKVD επιστράτευσε μια νέα γενιά βασανιστών, ενώ ο ειδικός του τρόμου Λαβρέντι Μπέρια, από το 1938, ξεπέρασε σε βιαιότητα και σαδισμό όλους τους προκατόχους του.
Από το τρενάκι του τρόμου δεν εξαιρέθηκαν οι Ρώσοι διανοούμενοι. Ο Στάλιν και οι συνεργάτες του εργάστηκαν αδιάκοπα για τον αφανισμό σημαντικών Σοβιετικών διανοούμενων, καλλιτεχνών, συγγραφέων, δικηγόρων και επιστημόνων. Ο Μαξίμ Γκόρκι, ο Αλεξάντρ Φαντέγιεφ, ο Αλεξέι Τολστόι, ο Ισαάκ Μπάμπελ, ο Όσιπ Μάντελσταμ, όλοι πιάστηκαν στα γρανάζια του Στάλιν, κι εκείνος τους κολάκεψε, έπαιξε μαζί τους, τους πρόδωσε και στο τέλος τους αφάνισε.
Και μπορεί ο Μπέρια κάποια στιγμή να έχασε τη δύναμή του, και τη ζωή του, μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953, οι βασικές μέθοδοι όμως των συνεργατών του εξακολούθησαν να εφαρμόζονται ως και το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, με τον Πούτιν να θεωρείται από πολλούς συνεχιστής της μακράς παράδοσης συνωμοσιών στη σοβιετική ιστορία.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
