Ο Νίκος Καζαντζάκης και το παλίμψηστο της ιστορίας
Δοκίμιο επί της οντοποιίας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-7420-08-4
Κανάκη, Αθήνα, 12/1994
Ελληνική, Νέα
€ 12.68 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
21 x 14 εκ, 310 σελ.
Περιγραφή

Τόσο ο τίτλος όσο και η κύρια προϋπόθεση της παρούσας μελέτης προέρχονται από μια και μοναδική φράση του Νίκου Καζαντζάκη, η οποία γράφτηκε στα 1937 και προηγείται της μεταγενέστερης χρήσεως του όρου `παλίμψηστο` από τον Ζήσιμο Λορεντζάτο (`Το Παλίμψηστο του Ομήρου`, Αθήνα, 1978). Ο Καζαντζάκης, αρχίζοντας την αφήγηση της περιήγησής του στην Πελοπόννησο, δηλώνει ότι `το πρόσωπο της Ελλάδας είναι ένα `παλίμψηστο` από δώδεκα απανωτές γραφές`. Με τη φράση αυτή, και τις επεξηγήσεις που δίνονται στη συνέχεια, εισάγεται για πρώτη φορά στη λογοτεχνία μας, πολύ πριν από την αντίστοιχη χρησιμοποίησή της από τον Gerard Genette, η μεταφορική παράσταση του `παλίμψηστου` ως ερμηνευτικού προτύπου (μοντέλου) για την έλλογη ερμηνεία κάθε γλωσσικού φαινομένου· η ερμηνεία αυτή εστιάζεται σε μια διαδικασία αποκολλήσεως και αποχωρισμού των διαφόρων επιστρώσεων μνήμης και των ετερόμορφων εξιστορήσεων που αποτελούν το σύνθετο και πολυεπίπεδο κράμα της γραφής.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

Προθεωρία
Εισαγωγή
Το πολιτισμικό παράδειγμα
Οι δυο εξαιρέσεις
Ελληνική ιστορία και μεταφυσική
Η παράδοση του αποκλίνοντος λόγου
Α'. Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Η αναπροσαρμογή των σημασιών
Οι δύο μεταφυσικές προϋποθέσεις
Η εξουσία της μορφής
Ο κόσμος και ο νόστος· ένα εξελικτικό πρότυπο
Η ιστορία ως παλίμψηστο
Β'. Η ΑΠΛΩΣΙΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Η μέθη της δύσης και η νήψις του Αγίου Όρους
Καταστροφή σημαίνει αναγέννηση
Η θεία παραφροσύνη της Ρωσίας και της ιστορίας
Γ'. ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Το ταξίδι στο Μοριά
Ιστορία και άνθρωποι
Η νέα μυθολογία των προσώπων
Η χρησιμότης της ιστορίας
Τα προβλήματα του νέου ελληνισμού
Ο Νεοελληνισμός του Καζαντζάκη
Η λογική και η αισθητική της απόρριψης
Δ'. Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Περί του μηδενισμού της 'Οδύσσειας' και του μηδενισμού εν γένει
Η ελληνικότητα και ο Βασίλειος Λαούρδας
Τα συγκείμενα μιας αντιπαράθεσης
Ελιές και χουρμαδιές
Ελληνικότητα και ελληνογονία
Ε'. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΛΩΣΙ ΣΤΗΝ ΑΠΛΟΠΟΙΗΣΗ
Η άρνηση της άρνησης
Η οντοποιία της καλλιτεχνικής πράξης
Σημείωμα για τη βιβλιογραφία
Επιλογή βιβλιογραφίας
Ευρετήριο ονομάτων