Ο πρώτος και αυτοτελής τόμος ενός μεγάλου κυκλικού έργου που εντάσσεται στη δημιουργία συγγραφέων όπως ο Ζολά, ο Μπαλζάκ ο Ρομέν Ρολάν. Η τριλογία του Καραγάτση -που περιλαμβάνει, στη συνέχεια του «Κοτζάμπαση», το «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» και «Τα στερνά του Μίχαλου»- είχε περιγράφει από τον ίδιο ως «βιολογική και κοινωνική ιστορία μιας αστικής ελληνικής οικογένειας από το 1821 ώς σήμερα, τοποθετημένη εξελικτικά μέσα στην κοινωνική, εθνική, πολιτιστική, πνευματική κ.λ.π. ιστορία του τόπου μας μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα».
Στο πρώτο αυτό μυθιστόρημα του κύκλου, ο συγγραφέας του «Κίτρινου Φάκελου» ζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, τα χρόνια της ελληνικής επανάστασης, με όλα τα παραλειπόμενα της κλασικής ιστορίας, προβάλλοντας και πάλι -ρίζα και πηγή της όλης σύλληψης- το θέμα γύρω από το οποίο περιστρέφεται ολόκληρο το έργο του: τη δύναμη του σεξουαλικού ενστίκτου και την επίδρασή του πάνω στη διαμόρφωση των ατόμων και των κοινωνιών. Ο Καραγάτσης στήνει μπροστά μας έναν ολοζώντανο κεντρικό ήρωα, τον Μίχαλο Ρούση, τον περίφημο Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου, που γίνεται εξωμότης και προδότης γιατί τον κυβερνά το αίσθημα του ευδαιμονισμού και γιατί βάζει πιο ψηλά απ` όλα στη ζωή του τις χαρές που μπορεί να του δώσει.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]