Η πίσω όψη του καθρέφτη
Έρευνα για μια φυσική ιστορία της ανθρώπινης γνώσης
Die Rÿckseite des Spiegels (τίτλος πρωτοτύπου)
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-7161-13-0
Θυμάρι, Αθήνα, 9/1992
2η έκδ., Ελληνική, Νέα
€ 17.92 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
21 x 14 εκ, 383 σελ.
Γερμανική (γλώσσα πρωτοτύπου)
Περιγραφή

«Η επιταχυνόμενη κατάπτωση του πολιτισμού μας είναι τόσο φανερά παθολογική στη φύση της, και δείχνει τόσο καθαρά τα συμπτώματα της διανοητικής ασθένειας, ώστε να έχει γίνει επιτακτική η ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε τις διαγνωστικές μεθόδους της ιατρικής επιστήμης, για να μελετήσουμε τη δομή του πολιτισμού και της ανθρώπινης διάνοιας. Κάθε προσπάθεια για την αποκατάσταση της λειτουργίας ενός χαλασμένου μηχανισμού πρέπει να βασίζεται στην κατανόηση της δομής αυτού του μηχανισμού. Ελάχιστη ελπίδα υπάρχει ν` αντικαταστήσουμε τη λειτουργία του, χωρίς την αιτιακή κατανόηση της ομαλής λειτουργίας του και του χαρακτήρα της κατάρρευσής του. Ακόμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πολλές φορές, η κατάρρευση είναι εκείνη που μας οδηγεί να αντιληφθούμε τη δομή και τη φύση του συστήματος στην ομαλή του λειτουργία». (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Λόρεντς, περιγράφοντας με πολυάριθμα παραδείγματα τη φυλογενετική εξέλιξη της γνώσης, θίγει τη μεγάλη διαμάχη της δυτικής φιλοσοφίας ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό. Τελικά δεν καταλήγει βέβαια σε καμιά καινούργια γνωσιοθεωρία, αλλά σε μια νέα κατανόηση της πραγματικότητας, με την οποία είμαστε αξεχώριστα δεμένοι σαν γνωστικά, βουλητικά και ενεργητικά υποκείμενα. Ο Λόρεντς έχει την πεποίθηση ότι το μέλλον της ανθρωπότητας εξαρτάται ακριβώς απ` αυτή την επιστημονική κατανόηση της μοναδικής και ενιαίας λειτουργικής αλληλουχίας.
Ο ερευνητής της φύσης σκέφτεται και κρίνει σαν γιατρός. Η κατηγορική επιταγή για ένα επιστημονικά θεμελιωμένο ανθρωποείδωλο περικλείει πρακτικά και ηθικά ζητήματα. Έτσι ο Λόρεντς κάνει τις διαγνώσεις με βάση τις γνωσιοκριτικές απόψεις του τις οποίες έχει αντλήσει μελετώντας τα νοσηρά συμπτώματα του πολιτισμού μας· γιατί είναι βασική θέση της ιατρικής, ότι οι παθολογικές διαταραχές προσφέρουν συχνά το κλειδί για την κατανόηση της ομαλής λειτουργίας.
Οι αιτίες όμως της παθολογικής μας συμπεριφοράς γίνονται αμέσως αντιληπτές, αν γίνουν κατανοητές οι προϋποθέσεις αυτών των γνώσεων και εμπειριών που, αν χρησιμοποιηθούν λογικά, μπορούν να προσφέρουν τις δυνατότητες για ένα ανθρωπινότερο μέλλον πάνω στον πλανήτη μας.
Το βιβλίο αυτό προειδοποιεί, ερεθίζει τη σκέψη, προκαλεί συζητήσεις και γόνιμες αντιδικίες και κάνει ν` αναδύονται νέοι τρόποι έρευνας και νέες φιλοσοφικές αντιλήψεις.


[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]

ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Το Πρόβλημα
Υποθετικός Ρεαλισμός: η Γνωσιοθεωρητική Στάση του Επιστήμονα
Υποθετικός Ρεαλισμός και Υπερβατικός Ιδεαλισμός
Ο Ιδεαλισμός, Εμπόδιο για την Έρευνα
ΚΕΦ.1 Η ΖΩΗ ΩΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ
Η Θετική Οπισθενέργεια της Απόκτησης Ενέργειας
Η Προσαρμογή ως Διαδικασία Προσπόρισης Γνώσεων
Η Πρόσκτιση Στιγμιαίων μη Αποθηκεύσιμων Πληροφοριών
Διπλό feed-back Ενέργειας και Πληροφόρησης
ΚΕΦ.2 Η ΓΕΝΕΣΗ ΝΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ
Η Ανεπάρκεια του Λεξιλογίου
Fulgatutatio, ή η 'Δημιουργική Έκλαμψη'
Ενότητα από τη Διαφορότητα των Πολλών
Η Μονοσήμαντη Σχέση Ανάμεσα στα Επίπεδα της Ολοκλήρωσης
Το 'Ανεξήγητο Υπόλοιπο'
ΚΕΦ.3 ΤΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ
Οι 'Κατηγορίες του Είναι' του Nikolai Hartmann
Η Θεωρία του Hartmann για τα Επίπεδα της 'Πραγματικής Ύπαρξης'
Παραβιάσεις των Κανόνων Κατηγοριακής και Συστηματικής Ανάλυσης
Το Σφάλμα της Εξεργασίας Αντιθετικών Εννοιών
Περίληψη των Δύο Προηγούμενων Κεφαλαίων
ΚΕΦ.4 Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ
Η Περιορισμένη Λειτουργικότητα του Γενώματος
Ο Ρυθμιστικός Κύκλος ή η Ομοιοστασία
Η Ερεθιστικότητα
Αμοιβαδοειδής Αντίδραση
Η 'Κίνησις' (Kinesis)
Η Φοβική Αντίδραση
Η Τοπική Αντίδραση ή Τακτισμός
Ο Έμφυτος Μηχανισμός Έκλυσης
Τύποι Ειδολογικής Ενστιγματικής Συμπεριφοράς
Άλλα Συστήματα Βασισμένα στον ΕΜΕ και στις Ενστιγματικές Κινήσεις
Συνόψιση του Κεφαλαίου
ΚΕΦ.5 ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (Εκτός από τις Διαδικασίες Μάθησης μέσω της Αμοιβής)
Γενικά περί Προσαρμοστικής Μεταβολής
Μαρτυρία της Πειραματικής Εμβρυολογίας
Υποβοήθηση με την Άσκηση
Ευαισθητοποίηση
Ο Εθισμός
Η Συνήθεια (έξις)
Αντιδράσεις Αποφυγής σαν Συνέπεια 'Τραυματισμού'
Η Εγχάραξη
Ανακεφαλαίωση
ΚΕΦ.6 Η ΟΠΙΣΘΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΚΓΥΜΝΑΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΟΙΒΗ
Η Νέα Οπισθενέργεια (feed-back)
Η Απαιτούμενη Ελάχιστη Συνθετότητα του Συστήματος
Η Αναζήτηση του Εγγράμματος
Οι Έμφυτοι Δάσκαλοι
Τα Τροποποιήσιμα Συστήματα και η Προσαρμοστική Μεταβλητότητά τους
Εξαρτημένη Αντίδραση, Αιτιότητα και Μετασχηματισμός της Ενέργειας
Η Κινητική Μάθηση
Ώθηση Επιλογής και Προσαρμογή των Μηχανισμών Μάθησης
ΚΕΦ.7 ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
Οι Ολοκληρωμένες Επιμέρους Λειτουργίες
Η Λειτουργία Αφαίρεσης της Αισθητηριακής Αντίληψης
Διόραση και Κεντρική Παράσταση του Χώρου
Διόραση και Μάθηση
Η Θεληματική Κίνηση
Περιέργεια και Αυτο-εξερεύνηση
Η Μίμηση
Η Παράδοση
Περίληψη του Κεφαλαίου
ΚΕΦ.8 ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΝΕΥΜΑ
Η Μοναδικότητα (Einzigartigkeit) του Ανθρώπου
Η Μεταβίβαση των Επίκτητων Ιδιοτήτων
Η Πνευματική Ζωή ως Υπερατομικό Φαινόμενο
Η Κοινωνική Δόμηση της Πραγματικότητας
ΚΕΦ.9 Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΖΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑ
Αναλογίες μεταξύ Φυλογενετικής και Οντογενετικής Ανάπτυξης
Οι Φυλογενετικές Βάσεις της Πολιτισμικής Εξέλιξης
Η Γένεση και η Διαφορετική Εξέλιξη των Ειδών και των Πολιτισμών
ΚΕΦ.10 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Η Εξελικτικότητα ως Παράγοντας Ισορροπίας
Συνήθεια και 'Μαγική Σκέψη'
Μίμηση και Παράδοση
Η Αναζήτηση μιας Ταυτότητας
Φυλογενετική Τυπικοποίηση
Πολιτισμική Τυπικοποίηση
ΚΕΦ.11 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ
Περιέργεια και Ευρύτητα Πνεύματος
Ο Πόθος του Καινούργιου στη Νεολαία
ΚΕΦ.12 ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Η 'Αποκρυστάλλωση' της Σημασίας του Συμβόλου
Το Σύμβολο της Ομάδας
Ο Γλωσσικός Συμβολισμός
ΚΕΦ.13 ΤΟ ΑΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΤΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ
Συναισθηματικές Αντιστάσεις
Η Εξελικτιστική Θεώρηση της Πολιτισμικής Εξέλιξης
ΚΕΦ.14 ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ
Φυσική και Φυσιολογική Ταλάντωση
Ο Ψευδο-τοποτακτισμός
Η Εναλλαγή 'Υπερθυμικής' και 'Υποθυμικής' Διάθεσης
Οι Διακυμάνσεις της Κοινής Γνώμης
ΚΕΦ.15 Η ΠΙΣΩ ΟΨΗ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΗ
Ανασκόπηση
Η Σημασία μιας Επιστημονικής Προσέγγισης της Γνωστικής Δραστηριότητας
Παράρτημα
Βιβλιογραφία